۱۴۰۲ مهر ۸, شنبه

فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تفکر تاریخی (جهانتصویر تاریخی) (۹)

 

 

پروفسور دکتر هانس کورتوم

پروفسور دکتر وینفرید شرودر

برگردان

 شین میم شین

 

تئوری پیشرفت در فلسفه ماتریالیست های روشنگری فرانسه

 

۱

کلود آدرین هلوه تیوس

 (۱۷۱۵ ـ ۱۷۷۱)

 فیلسوف ماتریالیست

 

·    فلاسفه ماتریالیست روشنگری فرانسه (هلوه تیوس، دیدرو، هولباخ)  اگرچه آموزه (تعلیمات) ژان ژاک روسو را، قبل از همه، به دلیل بی دورنمای تاریخی اش و مطالبات اوتوپیکی اش رد می کنند، ولی آنها نیز دیگر به تئوری پیشرفت مکانیکی ـ خطی باور ندارند.

 

۲

پل هنری تیری د هولباخ

(۱۷۲۳ ـ ۱۷۸۹)

از متفکران رادیکال قرن هجدهم و از همکاران دید رو و دآلمبر و از مؤلفین دایرة المعارف (۳۵ جلدی)

آته ئیست

 دترمینیست

 ماتریالیست

 

·    این امر را می توان در «مقاله ای راجع به پیشداوری ها»  که در سال ۱۷۶۹ میلادی توسط هولباخ انتشار یافته، به وضوح دید.

 

۳

·    در این نوشته که فراخوان به نبرد است و نویسنده اش هنوز دقیقا معلوم نشده، وضع اولیه بشریت به لحاظ اجتماعی، کامل و بی عیب و نقص تلقی نمی شود، بلکه به مثابه مرحله ای بدوی در نظر گرفته می شود که بشریت در طول تاریخ خویش از سر گذرانده است.

 

۴

·    هوبسهم همین نظر را داشته است.

 

۵

·    قابل توجه است که این توسعه از نازل به عالی، دیگر نه به مثابه توسعه ای خطی و مستقیم، بلکه به مثابه حرکتی بالنده تلقی می شود که به سبب عوامفریبی روحانیت کلیسا و حکومت مطلقه دچار شکست و رکود شده است.

 

۶

·    در مقاله یاد شده می خوانیم:

 

۱

·    «اولین قانونگزاران ملت، انسان هائی بودند که روشن اندیش تر از بقیه بودند.

 

۲

·    آنها برای انسان های بی پناه حاشیه نشین و وحشی که از گرسنگی رنج می بردند و بی تجربه و بی دورنمای آتی بودند و خلاصه کسانی که در مرحله کودکی بشری به سر می بردند، دانش، علم و اشتغال عملی پدید آوردند.

 

۳

·    آنها که بی تردید برای این موجودات بدبخت، نعمت شگفت انگیزی محسوب می شدند، آنها را در دیگر جوامع بشری ادغام کردند.

 

۴

·    به تسهیل کار مشقت بارشان کمک کردند.

 

۵

·    به آنها شیوه استفاده بهتر از نیروی کارشان را یاد دادند.

 

۶

·    استعدادهای آنها را توسعه بخشیدند.

 

۷

·    برای آنها از برخی از اسرار طبیعت پرده برداشتند.

 

۸

·     شیوه زندگی آنها را با وضع قوانین انتظام بخشیدند.

 

۹

·    جوامع نجات یافته از بربریت و توحش که در سایه قانونگزاران شان به سعادت دست یافته بودند، به قدردانی کمر به اطاعت از خادمین خود بستند و آنان را محترم شمردند.

 

۱۰

·    به عبارت دیگر به آنان عشق ورزیدند و مورد ستیاش قرار دادند و آنان را چه بسا عاقلتر و نیرومندتر از بقیه محسوب داشتند.

 

۱۱

·    از اینجا معلوم می شود که انسان های مفید اولین قانونگزاران، کشیشان، حاکمان و خدایان ملت ها بوده اند.

 

۱۲

·     قدرت اولیه شخصیت های آسمانی سابق، که خاطره و نام شان تا امروز باقی مانده، بر این اساس استوار شده بود.» 

 

۷

·    این نکته برای مؤلف مقاله، امکان انگیزش تاریخی را هم برای پیدایش تضادهای اجتماعی و هم برای غلبه بر آن تضادها پدید می آورد.

 

۸

·    به نظر مؤلف مقاله، نادانی آغازین مردم و اعتماد کورکورانه شان به اولین حکام از سوئی و دانش محدود خود حکام از سوی دیگر، علل سوء استفاده آنان از قدرت و تبدیل شدن به خودکامگان بوده اند:

·    «اما قدرت، سوء استفاده از قدرت را نیز به دنبال می آورد.»

 

ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر