(320 ـ 398)
(942
ـ 1020)
تحلیلی از شین میم شین
مقوله
فلسفی «هنر»
در
فلسفه فردوسی
چنین
سال پنجه برنجید نیز
ندید
از هنر بر خرد بسته چیز
·
معنی تحت اللفظی:
·
جمشید، 50 سال دیگر به همین منوال رنج جستجو برد، ولی اثری از
هنری نیافت که با خرد در رابطه باشد.
1
ندید
از هنر بر خرد بسته چیز
·
ظاهرا در قاموس حکیم طوس دو نوع از
هنر وجود دارد:
الف
·
هنری که بسته به خرد باشد.
ب
·
هنری که بیگانه با خرد باشد.
·
باید ببینیم که آیا قضیه از این
قرار است؟
·
سؤال این است که حکیم طوس هنر را
به چه معنی بکار می برد؟
2
چنین
سال پنجه برنجید نیز
ندید
از هنر بر خرد بسته چیز
·
این بیت در پایان تلاش عملی و تحقیقی جمشید آورده شده
است.
·
این بدان معنی است که جمشید واقعیت
بخشی به هنر را به اتمام رسانده است.
·
یعنی کرد و کارهای جمشید به معنی
واقعیت بخشیدن به هنر بوده است.
·
حالا نظری بر کرد و کار های او می
افکنیم:
3
گرانمایه
جمشید فرزند او
کمر
بست یکدل پر از پند او
برآمد
بر آن تخت فرخ پدر
به
رسم کیان بر سرش تاج زر
کمر
بست با فر شاهنشهی
جهان
گشت سرتاسر او را رهی
زمانه
بر آسود از داوری
به
فرمان او دیو و مرغ و پری
جهان
را فزوده بدو آبروی
فروزان
شده تخت شاهی بدوی
·
معنی تحت اللفظی:
·
جمشید فرزند طهمورث برای جامه عمل پوشاندن به اندرزهای
پدر وارد عمل شد.
·
جمشید بر تخت می نشیند و جهان او را به عنوان شاهنشاه برسمیت می شناسد.
·
به فرمان او جنگ و ستیز میان دیو و
مرغ و پری خاتمه می یابد.
·
صلح جهانشمول برقرار می شود:
·
جهان بدین طریق، آبرو کسب می کند و
تخت سلطنت از وجود او روشن می گردد.
4
«منم»
گفت:
«با
فرهٔ ایزدی
همم
شهریاری، همم موبدی
بدان
را ز بد، دست کوته کنم
روان
را سوی روشنی ره کنم»
·
معنی تحت اللفظی:
·
جمشید گفت:
·
«من دارنده فر ایزدی هستم.
·
هم شاهم و هم موبد.
·
تصمیم دارم که دست بدان را کوتاه سازم و به روشنگری روح
بپردازم.»
5
«منم»
گفت:
«با
فرهٔ ایزدی
همم
شهریاری، همم موبدی
·
ظاهرا با جمشید اوتوریته عملی ـ سیاسی و ایده ئولوژیکی در
شخص واحدی تمرکز می یابد:
·
جمشید هم شهریار است و هم موبد.
·
هم تجسم و تبلور اراده خلق است و
هم تجسم و تبلور روح (شعور)
·
هم معمار جامعه و همبود است و هم معمار
روح و شعور.
·
هم پایی در زیربنای اقتصادی جامعه و
همبود دارد و هم پایی در روبنای ایده ئولوژیکی آن.
6
بدان
را ز بد، دست کوته کنم
روان
را سوی روشنی ره کنم»
·
در این بیت، برنامه عمل جمشید تبیین می یابد:
·
کوتاه سازی دست اشرار و روشنگری روان
جامعه و همبود.
·
این به چه معنی است؟
7
·
این بدان معنی است که بزعم مؤلف اسطوره، بدکاری (شرارت)
با تیرگی روح و یا روان در پیوند است.
·
به همین دلیل، جمشید هم به روشنگری روح جامعه و همبود
مبادرت می ورزد و هم به شر ستیزی.
·
هم روح جامعه را ارشاد و روشن می کند
و هم دست اشرار را کوتاه می سازد.
·
می توان گفت که ما اینجا با دیالک
تیک ماده و روح سر و کار داریم که به شکل دیالک تیک بدکاره و روان تیره بسط و
تعمیم می یابد.
·
آیا مقوله هنر فردوسی حاوی این کرد و کار جمشید نیز است؟
·
آیا روشنگری و شر ستیزی (مبارزه ایده
ئولوژیکی و سیاسی ـ عملی) یکی از عناصر متشکله مقوله فلسفی هنر است؟
7
نخست
آلت جنگ را دست برد
در
نام جستن به گردان سپرد
·
معنی تحت اللفظی:
·
اول به دستگاه جنگ نظر افکند و نامجوئی را حرفه پهلوانان
تعیین کرد.
·
تقسیم اجتماعی کار در این اسطوره از بالا شروع می شود.
·
یعنی بطور سوبژکتیو شروع می شود:
·
سوبژکتی به نام جمشید اراده می کند
و قشر اجتماعی گردان تشکیل می یابد.
8
·
منظور مؤلف اسطوره شاید گزینش افراد معینی از همبود و
تربیت آنان به عنوان پهلوان باشد.
·
این گزینش بیشک بر پایه تجارب
اعضای همبود بوده است.
·
اعضای همبود در نبردها به تجربه دیده
اند که چه کسی لیاقت جنکاوری و رهبری و سازماندهی رزم را دارد.
9
نخست
آلت جنگ را دست برد
در
نام جستن به گردان سپرد
·
فونکسیون گردان و پهلوانان نامجوئی
است.
·
نام، نامجوئی، ناموری، نامداری،
شاید هم نامپروری از مفاهیم مهم در فلسفه فردوسی
هستند.
·
اما منظور از نام چیست که باید
جسته شود، کسب شود، نگهداشته شود و پرورده شود؟
·
شاید بتوان گفت که ما اینجا با
اتیک (اخلاق) گردان و پهلوانان آشنا می شویم.
·
نام یکی از گشتاورهای اخلاقی مهم
پهلوانان و شاید هم همه اعضای همبود باشد.
·
باید ببینیم.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر