سیری در کلامی از مسعود کیمیائی (2)

 

روشنفکر و تکنوکرات

تحلیلی از

شین میم شین

 

• روشنفکر یک مفهوم فلسفی است.

• مفاهیم ـ بدون استثناء ـ در هر رشته علمی، فلسفی، هنری، فقهی و غیره، تعریف استاندارد دارند.

• در غیر این صورت کسی منظور کسی را نمی فهمد.

• در غیر این صورت هماندیشی میان اعضای جامعه امکان ناپذیر می گردد.

1

مثال

• مفاهیم اکسیداسیون و احیا در علم منفرد شیمی در مقیاس تمام ارضی (گلوبال) تعریف استاندارد دارند.

• این تعاریف باید توسط طلاب علم شیمی با دقت و وسواس علمی فرا گرفته شوند.

• طلاب شیمی اگر تعریف مفاهیم و مقولات شیمی را ندانند، حتی سطری از کتب شیمی را نمی توانند بفهمند و بسان خر در گل می مانند.

• این در مورد همه عرصه های علمی، فلسفی، هنری، فقهی و غیره، صادق است.

2

• مفاهیم هر رشته علمی را نمی توان و نباید بطور تحت اللفظی معنی کرد.

• مثلا مفهوم فقهی، «جهاد» را نمی توان تحت اللفظی معنی کرد و اعلام داشت که جهاد یعنی جهد کردن.

• جهاد یک مقوله تئولوژیکی (فقهی) است و تعریف ماورای تحت اللفظی دارد.

• تحت اللفظی معنی کردن مفاهیم و مقولات علمی، فلسفی، هنری، فقهی و غیره، به معنی تحریف آنها ست.

• به معنی تخریب خانه فکر و فرهنگ جامعه است.

3

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• روشنفکر ـ به مثابه یک مفهوم فلسفی ـ نه به معنی دانا و آگاه و علامه، بلکه به معنی یک قشر اجتماعی است.

 

• قشر اجتماعی به چه معنی است؟

4

 

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• قشر اجتماعی در رابطه با طبقه اجتماعی تعیین می شود.

• اگر جامعه بشری بطور کلی را عمارتی تصور کنیم.

• طبقات اجتماعی را می توان طبقه های این عمارت محسوب داشت.

• هر طبقه اجتماعی حاوی اقشار اجتماعی است.

• درست به همان سان که هر طبقه هر عمارت، حاوی خانه هائی است.

• مثلا در هر ساختمان آسمانخراش هفت، هشت و یا ده خانه قرار دارند.

• هر قشر اجتماعی را می توان «زیرطبقه» ی طبقه اجتماعی محسوب داشت.

• اصطلاح «زیرطبقه» را به تقلید از اصطلاح ریاضی «زیرمجموعه» ساخته ایم.

5

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• همانطور که هر خانه، حاوی اتاق نشیمن، اتاق خواب، اتاق غذاخوری، آشپزخانه، پستو و مستراح است.

• هر قشر اجتماعی نیز حاوی لایه های اجتماعی است.

• هر لایه اجتماعی را هم می توان «زیرقشر» اجتماعی محسوب داشت.

6

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• اگر جامعه فئودالی را در نظر گیریم، این جامعه حاوی طبقه حاکمه (اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی) از سوئی و حاوی رعایا از سوی دیگر به عنوان دو طبقه اجتماعی اصلی و بقایای جامعه برده داری، مثلا برده ها، بنده ها، کنیز ها، غلام ها و نطفه های بورژوازی، مثلا تجار، صنعتگران، پیشه وران و پرولتاریا، لومپن پرولتاریا و غیره است.

7

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• هر کدام از این طبقات اجتماعی در جامعه فئودالی، اقشار خاص خود را دارند و هر قشری لایه های خاص خود را:

الف

• اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی (طبقه حاکمه) قشر روشنفکر خود را دارد.

• قشر روشنفکر اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی بلندگوی ایده ئولوژیکی آن است.

• اگر طبقه حاکمه در عرصه های اقتصادی، سیاسی، نظامی و غیره فعال است (می رزمد)، روشنفکر طبقه حاکمه در عرصه ایده ئولوژیکی می رزمد.

ب

• قشر روشنفکر اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی خود نیز به لایه های معینی تقسیم بندی می شود:

1

 

شعرا

• سعدی و بعد حافظ را می توان جزو قشر روشنفکر اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی محسوب داشت.

2

 

فقها

• شیخ شیراز، نه تنها شاعر است، یعنی در لایه اجتماعی موسوم به شعرا قرار دارد، بلکه ضمنا در لایه اجتماعی موسوم به فقها ست.

3

 

نویسنده ها

• نویسنده های فئودالی در رشته های مختلف از خاطره نویسی تا قصه نویسی و از تاریخ نگاری تا نامه نگاری و غیره فعال اند.

4

مرثیه خوان ها

معلمان مکتب ها

مهندسان و معماران

اطباء

قضات و وکلا

5

 

روحانیت

• در جامعه فئودالی روحانیت در آن واحد هم جزو طبقه حاکمه است و هم جزو قشر روشنفکر است.

• روحانیت دیالک تیکی از طبقه و ایدئولوگ است.

 

8

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• طبقه رعایا نیز روشنفکران خاص خود را می پرورد.

• شعرای خاص خود را.

• نویسندگان خاص خود را

• حتی روحانیان خاص خود را

 

9

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• بقیه «طبقات» اجتماعی جامعه فئودالی نیز کم و بیش، روشنفکران خاص خود را داشته اند و دارند.

• اگر اشعار شعرای جامعه فئودالی تحلیل شوند، می توان پایگاه طبقاتی آنها را تا حدی تعیین کرد.

• البته در جامعه فئودالی، مرزهای طبقاتی سیال اند.

• مثلا محمد حسین شهریار احتمالا هم شاعر اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی است و هم شاعر بورژوازی تجاری و خرده بورژوازی سنتی است.

• مائو همه طبقات اجتماعی و اقشار اجتماعی چین را در اثری ارزشمند بررسی کرده است و حتی خصوصیات پسیکولوژیکی هر کدام از آنها را تبیین داشته است.

 

10

مسعود کیمیائی

نگاه کنیم به نقش روشنفکران، آگاهان و دانستگان

• روشنفکران جامعه فئودالی از شاعر تا رمال، از معمار تا ملا، از نوحه سرا تا مرثیه خوان و غیره که «آگاه و دانسته» و علامه نبوده اند.

ادامه دارد.