پروفسور
دکتر گونتر کروبر
برگردان
شین میم شین
1
·
در کردوکارعملی و آماجگرای انسان ها و در روند شناخت مربوط
بدان، تفسیر و توضیح طبیعت و جامعه و تغییرعملی آن بر بنیان پیش بینی های علمی وحدتی ناگسستنی با هم تشکیل می دهند.
2
·
برای تغییر آماجگرایانه ی جهان باید اول قادر به توضیح
آن بود.
3
·
اما از سوی دیگر، توضیح روابط طبیعی و اجتماعی فقط برای شناخت خشک و خالی نیست، بلکه پیشمرحله ضرور کردوکار عملی و آماجگرایانه ی انسانی است
و ماهیت واقعی انسان خود را در همین جا برملا می
سازد.
4
·
لنین این وحدت ناگسستنی میان تفسیر
جهان و تغییر جهان، میان تئوری و پراتیک
را در افوریسم معروف خود راجع به راه دیالک تیکی شناخت به شرح زیر توضیح می دهد:
·
«از مشاهده ی زنده شروع
کردن و به تفکر انتزاعی رسیدن و از تفکر انتزاعی شروع کردن و به پراتیک رسیدن!
·
این است راه دیالک تیکی شناخت حقیقت.
·
این است راه دیالک تیکی شناخت واقعیت عینی.»
·
(کلیات لنین، جلد 38، ص
160)
·
(افوریسم به فرمولبندی
موجز منظوم و یا منثور اطلاق می شود که حاوی شناخت، تجربه و درس زندگی است. مترجم)
5
·
هر تئوری علمی هم نقش توضیحگر به عهده دارد و هم نقش پیش
بین.
6
تفاوت
توضیح و پیش بینی
·
توضیح و پیش بینی هر دو از احکام قانونی و فرضیه های عام نشئت می گیرند:
الف
·
توضیح با حکمی سر و کار دارد که واقعیت امر شناخته شده ی واقعیت
عینی را منعکس می کند و روشن می سازد.
ب
·
برای توضیح باید احکام عام معینی را (که می توانند احکام
قانونی و یا فرضیه باشند)، به خدمت گرفت و بکمک آنها با استفاده از احکام دیگر (که
حاوی اظهارنظرهائی راجع به شرایط مشخص اند، که بوسیله واقعیت امر مورد بحث تحقق می
یابند و یا واقعیت امر مورد بحث، تحت آن شرایط قرار دارد) به استخراج حکم سوم نایل
آمد.
·
احکام نوع اول و دوم را تبیین حکم سوم هم می نامند.
ت
·
دستیابی به پیش بینی ـ در
مغایرت با توضیح ـ چنین است که از فرضیات موجود
(احکام عام، احکام قانونی و یا فرضیه ها) و احکام مربوط به شرایط اولیه و شرایط
جانبی روند پیش بینی شونده، حکم جدیدی ـ بمثابه نتیجه
ـ استخراج می شود.
پ
·
به هنگام توضیح، نتیجه
توضیح موجود است و احکام عام باید جستجو
شوند که در رابطه با احکام مربوط به شرایط، امکان استخراج نتیجه توضیح را پدید می
آورند.
ث
·
اما به هنگام تشکیل پیش بینی، احکام عام و احکام مربوط به شرایط موجودند و حکم نهائی
باید جستجو شود که با واقعیت امر واقعا امکان پذیر هنوز
نامعلوم در پیوند قرار دارد.
ج
·
از این رو ست که توضیح و پیش
بینی همیشه روندهای منطقی همترازی را تشکیل می دهند.
ح
·
تفاوت توضیح و پیش بینی نه بلحاظ سمانتیکی، بلکه بلحاظ پراگماتیکی
است.
·
مراجعه کنید به سمانتیک و
پراگماتیک در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر