خود آموز خود اندیشی (۱۱۳۹)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت ششم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص  ۸۶ ـ ۸۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

طبیبی پری چهره در مرو بود 

که در باغ دل، قامتش سرو بود

معنی تحت اللفظی:

در شهر مرو، پزشکی بود که قامتش در عالم تخیل یادآور سرو بود.

 

سعدی

در این بیت شعر،

 برای توصیف طبیبی،

 دیالک تیک نمود و بود (پدیده و ماهیت)

را

به شکل دیالک تیک ظاهر (چهره و قامت) و ذات بسط و تعمیم می دهد، ولی نمود (چهره و قامت) را چنان مطلق می کند که برای بود (ماهیت و ذات) نقشی نمی ماند.

 

این را می توان ظاهر پرستی و فرمالیسم فقهی و فلسفی نام داد.

 

حافظ این شیوه برخورد به چیزها، پدیده ها و سیستم ها را به اوج تهوع انگیزی می رساند و برای شاملو و بقیه شعرای ظاهرپرست به ارث می گذارد.

 

برای حضرات مهمترین جنبه انسانها رنگ و بو و مو و روی و قد و قامت و غیره آنها ست و بس.

 

ادامه دارد.