خود آموز خود اندیشی (۱۱۴۳)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت ششم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص  ۸۶ ـ ۸۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

 

حریم عشق را درگه، بسی بالاتر از عقل است

کسی آن آستان بوسد، که جان در آستین دارد

معنی تحت اللفظی:

مقام درگاه عشق به مراتب بالاتر از مقام عقل است.

پیش شرط بوسه زدن بر آستان درگاه عشق، گذشتن از جان است.

 

حافظ

 در این بیت غزل

دیالک تیک غریزه و عقل

را

به شکل دوئالیسم عشق و عقل بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن غریزه (عشق)  می داند.

 

در دیالک تیک غریزه و عقل

واقعا هم نقش تعیین کننده از آن غریزه است.

گذار بشر از نبات و جانور به بشر در واقع گذار از غریزه به عقل است.

گذاری که تا ابد ادامه خواهد داشت.

در تحلیل نهایی این غریزه است که به برکت کار و در روند کار به عقل استحاله می یابد.

ضمنا

بدون حمایت دم به دم غریزه، موجودات نمی توانند دمی زنده بمانند.

غریزه ۲۴ ساعته به طور بی وقفه در خدمت موجود زنده است.

ایراد ایده ئولوژیکی حافظ

خلاصه کردن غریزه در عشق است.

اما چرا و به چه دلیل؟

 

چرا باید عقل اندیشنده و رهگشاینده تحقیر شود و غریزه (عشق) تجلیل و تحسین و تقدیس؟

 

سطر سطر دیوان حافظ به تجلیل و تحسین و تقدیس می و عشق اختصاص دارد.

 

ادامه دارد.