حکایت هفدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۴۰)
بخش دوم
۱
وگر بر سر آید خداوند زور
به زیرش کند، عاقبت خاک گور.
معنی تحت اللفظی:
اگر عمر پادشاه زورگو به آخر سد،
خاک گور او را به زیر می کشد.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک امر به معروف و (۱) را بر تهدید دیگری استوار می سازد و آن مرگ محتوم و ناگزیر خداوندان زور است و از این بابت فرقی با مولدان همیشه فقیر ثروت مادی و معنوی جامعه ندارند.
جواب
سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک امر به معروف و نهی از منکر را بر تهدید دیگری استوار می سازد و آن مرگ محتوم و ناگزیر خداوندان زور است و از این بابت فرقی با مولدان همیشه فقیر ثروت مادی و معنوی جامعه ندارند.
سعدی در این جور مواقع بر ناتوانی خداوندان زور در مقابل مرگ تأکید می ورزد تا آبی بر آتش برابری طلبی توده مولد و زحمتکش بپاشد و تریاکی در کام شان ریزد.
۲
بفرمود دلتنگ روی از جفا
که بیرون کنندش، زبان از قفا
معنی تحت اللفظی:
پادشاه ستمگر
دستور داد تا زبانش را از حلقش بیرون کشند.
سعدی
در این بیت شعر،
از یکی از قساوت های بیشمار طبقه حاکمه جامعه فئودالی ایران پرده برمی دارد، که در قرن بیستم با استفاده از پیشرفت های علمی و فنی تکمیل خواهد شد و جلادان مدرن در فن قصابی روی بی شرمترین جلادان قرون وسطی را سفید خواهند کرد.
آنچه صدها سال در منبرها
برای گریاندن توده مصیبت دیده
تکرار شده، در کوره خیال شرقی تکمیل گشته و به شمر و یزید و غیره نسبت داده شده است،
اکنون
همان وعاظ منبر نشین
خود به تحقق عملی اش می پردازند،
بی عرق شرمی بر جبین و بی عذابی در وجدان خفته از دیرباز.
سزای اندرزگویی خیره سرانه به خودکامگان مست از قدرت مفت بدست آمده همین است.
پادشاه دستور می دهد که اجر خریت او را نقد در کف دستش نهند و زبانش را از قفا بیرون کشند و امکان هرگونه پند و اندرز بیهوده دادن را از او باز ستانند،
تا عبرتی باشد، برای آیندگان که مغزی اندیشنده تر از ازبر کردن نقل قول های این و آن دارند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر