دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (60)

فصل پنجم

 ایدئالیسم

پروفسور دکتر اندراس گدو

برگردان شین میم شین

بخش اول

سرپوش نهادن بر اهمیت تضاد ماتریالیسم و ایدئالیسم

یکسان جا زدن فلسفه با ایدئالیسم

 ادامه

23

براند بلانشارد (پرسی مارک بلانشارد) (1892 ـ 1987)

فیلسوف امریکائی

معروف به دفاع از دلیل

بحاث معروف

مبلغ تواضع و احترام در بحث تخت عنوان «احساسات راسیونال»

·        از این رو، بی دلیل نیست که در کنار براند بلانشارد، اوینگ نیز جزو مدافعان علنی ایدئالیسم محسوب می شود که در حیات فکری انگلیس و امریکا در خارج از دار و دسته فلاسفه مذهبی بندرت یافت می شود.

24

·        این «نقد» ایدئالیسم، که ضمنا محو عنقریب اصطلاح ایدئالیسم را عربده می کشد، نقدی است که از دفاع از ایدئالیسم سر در می آورد و بر دوگانگی و دوپهلوئی ایدئالیسم معاصر دلالت دارد.

25

·        تضاد میان دامنه حقیقی ایدئالیسم و دامنه مفهوم ایدئالیسم مقبول در فلسفه بورژوائی واپسین اما فقط نشانه ظاهری دوگانگی و دوپهلوئی آن است.

·        حتی وابستگان علنی ایدئالیسم بدان می تازند.

26

·        براند بلانشارد ادعا می کند که «ایدئالیسم از زمان جنگ جهانی اول، به درجه صفر تنزل یافته است.»

·        (براند بلانشارد، «ایدئالیسم» دایرة المعارف امریکا، جلد 16، ص 664، 1963) 

27

·        روبینسون اعلام می دارد که در جهان غرب «سنت ایدئالیستی بزرگ رو به زوال می رود»:

·        این تشخیص او را حتی کسانی تأیید می کنند که ایدئالیسم را فلسفه ابدی ممکنه تصور می کنند.

·        (روبینسون، «ایدئالیسم» در دایرة المعارف بریتانیکا، جلد 9، ص 193، 1974)

28

 نیکولاس رشر (1928)  

استاد دانشگاه و فیلسوف امریکائی آلمانی الاصل

موضوعات کار:

فلسفه نظری، اخلاقی، اجتماعی، روند

تئوری همگرائی حقیقت

·        نیکولاس رشر اعلام می دارد که از مرگ ایدئالیسم در فلسفه امریکا و انگلیس بیش از عمر یک نسل می گذرد.

·        به همین دلیل وقتی که در صدد تشکیل «داربستی برای نظرات مبتنی بر طرفداری از ایدئالیسم» است، اعلام می دارد که افکار عمومی فلسفی دست به تحریک می زند تا «بخش مهمی از سنت فلسفی» دوباره احیا شود.

29

·        این هم یکی از تحیرات (پارادوکسیات) طرفداری از مسئله ایدئالیسم در حال حاضر است:

الف

·        ایدئالیسم علنا طرح بندی شده (کنسپتوئال)  بر تز ایدئالیستی ـ سنتی مبنی بر تقدم روح بر ماده وفادار می ماند و از آن دفاع می کند.

ب

·        اما از سوی دیگر تشکیل ایدئالیسم رام و سر به راه و اهلی را بر زبان می راند که «ایدئالیسم طرح بندی شده (علیرغم باور به تقدم روح بر ماده)، چشم اندازهای درک فیزیکی ـ ماتریالیستی جهان در پرتو توضیح علی (علت و معلولی) را مختل نمی کند.»

·        (نیکولاس رشر، «ایدئالیسم طرح بندی شده» (کنسپتوئال)، 1973)

30

·        این چیزی جز علامت دوگانگی و دوپهلوئی نیست که با تنگ تر ساختن دامنه مفهوم ایدئالیسم و با جدا سازی ایدئالیسم از جریانات اصلی فلسفه بورژوائی واپسین پسا هگلی  همراه است (اگرچه با طرح متفکرین مربوطه چه بسا سازگار نیست)، اما با گرایش جهان فکری بورژوائی واپسین در پیوند عمیق قرار دارد.

·        یعنی با گرایش مبتنی بر یکسان جا زدن فلسفه با ایدئالیسم.  

ادامه دارد.