دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (65)

فصل پنجم 
ایدئالیسم
پروفسور دکتر اندراس گدو
برگردان شین میم شین

بخش دوم
هاله دوگانه ایدئالیسم فلسفه بورژوائی واپسین
نطفه های نظری پوزیتیویسم و فلسفه حیات
نفی و انکار فلسفه خرد دیالک تیکی
بورکه، فریدریش شله گل، نوالیس، اشلایرماخر

 ادامه

مراحل چهارگانه ی گذار از فلسفه کلاسیک بورژوائی 
به فلسفه بورژوائی واپسین و به ایدئالیسم نوسازی شده آن: 

الف
مرحله اول

·        مرحله اول گذار از فلسفه کلاسیک بورژوائی به فلسفه بورژوائی واپسین به انضمام ایدئالیسم نوسازی شده ی آن را نطفه های فکری پوزیتیویسم و فلسفه حیات تشکیل می دهند.

1

·        نطفه های فکری پوزیتیویسم و فلسفه حیات از تمایلات برنامه ای ـ فلسفی ضد تفکر کلاسیک بورژوائی از همان اوان تولد در نقطه عطف قرن 18 و 19 و یا اوایل قرن 19 تشکیل می یابند.

2

·        این نطفه های فکری و تمایلات بطور مستقیم (بی واسطه) و غیرمستقیم (با واسطه) با سنن روشنگری ستیزی زیر پیوند داشته اند:  

الف

·        با جهان فکری روشنگری ستیزی

·        (دایرة المعارف تاریخ فلسفه، جلد 2، ص 517، 1971)

·        جهان فکری روشنگری ستیزی از ارزش های زیرین تشکیل می یافت:

1

·        کنسرواتیسم (محافظه کاری گرائی) 

2

·        ره اکسیونیسم (ارتجاعیت، واپسگرائی) 

3

·        انقلاب ستیزی

ب

 یوهان گئورگ هامان (1730 ـ 1788) 
فیلسوف و نویسنده آلمانی
نماینده هیچدانی سقراطی
مدافع ایمان مذهبی 
منتقد روشنگری و خرد 
از نمایندگان جنبش «هجوم و فشار»

·        با پیشگوئی های فلسفه حیات به نمایندگی هامان و یاکوبی

ت

 دیوید هیوم (1711 ـ 1776) 
فیلسوف، اقتصاددان و تاریخدان
از نمایندگان برجسته روشنگری انگلستان
از اقتصاددان ما قبل اقتصاد کلاسیک
معلم کانت و از دوستان و همفکران آدام اسمیث

·        با پوزیتیویسم تئوری شناخت هیوم که بر ضدیت با ایده خرد تفکر کلاسیک بورژوائی مبتنی بوده است.

·        (مانفرد بور، «خرد ـ انسان ـ تاریخ»، بررسی هائی راجع به تاریخ توسعه فلسفه کلاسیک بورژوائی، ص 67، 1977)

3

·        فلسفه حیات و پوزیتیویسم آغازین در اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 اما نه امتداد صرف این خطوط فکری سنتی، بلکه فقط احیای قسمی و یا گسترش تصورات پیشین بوده اند.

4

·        فلسفه حیات و پوزیتیویسم آغازین در هیئت تاریخی مابعد انقلاب فرانسه به دلیل دانش تجربی (و دورنمای تاریخی) سیطره سیاسی روز افزون جامعه کاپیتالیستی، کل دوره تفکر کلاسیک بورژوائی را به چالش می کشیدند. 

5

·        محتوای فلسفی آنها از نقاط گرهی تفکر کلاسیک بورژوائی تشکیل می یافت.

6

 ادموند بورکه (1729 ـ 1797) 
نویسنده، دولتفیلسوف، سیاستمدار ایرلندی ـ بریتانیائی عصر روشنگری 
پدر روحانی کنسرواتیسم (محافظه کاری)

·        پوزیتیویسم ادموند بورکه اگرچه اشاره واره بود و در مقایسه با هیوم، حاوی درک دست و پا شکسته ای از مسائل مربوط به تئوری شناخت بود، اما با این حال، در انتقاد آن از انقلاب فرانسه، نقطه نظرات پوزیتیویستی شرایط جدید و تحولات انقلابی جامعه و تفکر (معنویت) بازتاب می یافتند. 

7

·        پوزیتیویسم در این زمان در طرز تفکر اقتصاد مبتذل بطرز مستوری آشیان داشته است.

الف

·        اقتصاد مبتذل از سال های 30 قرن 19 عرض اندام می کند و به مثابه جریانی شکوفا می گردد.

ب

·        فرم های آغازین اقتصاد مبتذل قبل از تشکیل و اعلام سیستم نظرات فلسفی پوزیتیویستی، پوزیتیویسم را در عمل پیاده می کنند.

ت

·        فرم های آغازین اقتصاد مبتذل پدیده های سطحی و ظاهری جامعه سرمایه داری را به مثابه آخرین پدیده ها ثبت می کنند و تحت تابعیت انتزاعات غیر تاریخی قرار می دهند. 

پ 

·        به قول مارکس و انگلس، «اقتصاد دانان مبتذل عملا به ترجمه تصورات، موتیف ها و غیره ی حاملین درگیر در تولید کاپیتالیستی می پردازند.

·        تولید کاپیتالیستی را اما در این حاملین به طرز سطحی و هاله واره بازتاب می دهند.   

ث

·        اقتصاد دانان مبتذل، تولید کاپیتالیستی را به زبان تئوریکی واره پر طمطراقی ترجمه می کنند، اما نه از موضع فکری کارگران، بلکه از موضع فکری طبقه حاکمه، از موضع فکری سرمایه داران.

ج

·        به همین دلیل، ترجمه آنها نه ساده لوحانه و عینی، بلکه جانبدارانه است.

ح

 دیوید ریکاردو (1772 ـ 1823) 
از بنیانگذاران اقتصاد سیاسی کلاسیک بورژوائی انگلیس

·        لحن پر طمطراق مبتنی بر فضلفروشی و خودنمائی حضرات و دقت واره ملانقطی آنها به مثابه حاملین این شیوه تولید با تأکید اقتصاد سیاسی دانان، مثلا فیزیوکرات ها، اسمیت و ریکاردو که از پیوندهای درونی سر در می آورند، تفاوت چشمگیر دارد.»

·        («کلیات مارکس و انگلس»، جلد 26، ص 445)  

ادامه دارد.