فرهنگ مفاهیم فلسفی (د) دترمینیسم (تعین متذی گرایی) (۵)

 

پروفسور دکتر  گونتر کروبر

(۱۹۳۳ ـ ۲۰۱۲)

برگردان

 شین میم شین 

  

محدودیت های دترمینیسم مکانیکی و کانت

ایمانوئل کانت

 (۱۷۲۴ ـ ۱۸۰۴)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

 اثر او تحت عنوان «نقد حرد محض» نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و سر آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.

کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی به روی فلسفه گشوده است:

اتیک (نقد خرد عملی)

استه تیک (نقد قوه قضاوت)

مذهبفلسفه

حقوقفلسفه

تاریخفلسفه

۱

·    نواقص دترمینیسم مکانیکی، بهانه های بیشماری برای حمله در اختیار ایدئالیسم و ایندترمینیسم (تعین مندی ستیزی) قرار می دهد.

 

۲

·    این واقعیت امر که علیت را نمی توان در روابط علت و معلولی مکانیکی خلاصه کرد، کانت را به درک ایدئالیستی ـ  ذهنی علیت سوق می دهد که بنا بر آن، علیت، فرم سوبژکتو اپریوری (ماورای تجربی) موجود است که به کمک آن می توان توالی پدیده های طبیعی را تنظیم کرد.

 

۳

·    نظرات درست کانت، در انتقاد از دترمینیسم مکانیکی، مبنی بر این که هرگز نیوتون ساقه گیاه وجود نخواهد داشت و مکانیسیسم برای توضیح روندهای زیستی پیچیده، به ویژه در رابطه با جسم موجودات زنده، کافی نخواهد بود، در دوره های بعدی با سوء استفاده از نارسائی های موجود در پژوهش علمی که پیاده کردن قاطع دترمینیسم را درمسائل جزئی بیولوژی دشوار می ساختند، در مبارزه بر ضد دترمینیسم به خدمت گرفته می شوند و همراه با به خدمت گرفتن استدلالات گونه گون تله ئولوژیکی و ویتالیستی وارد میدان می شوند.

 

(ویتالسم به شیوه توضیح ایدئالیستی پدیده ها و قانونمندی های خاص ماده زنده اطلاق می شود، که بنا بر آن فاکتورهای غیرمادی ماورای تجربی وجود دارند که مواد فیزیکی ـ شیمیائی بی جان و بی حرکت را به کارکردهای خاص ارگانیسم ها قادر می سازند.

 

مترجم)

 

·     مراجعه کنید به ویتالیسم

 

 

ویتالیسم

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4899

 

ادامه دارد.