تاملی در تحلیل تخیلی فرج سرکوهی (21)

جنگ چریکی و ادبیات

فرج سرکوهی

منبع

مجله گوهران

ویرایش و تحلیل از

یدالله سلطان پور

فروغ فرخزاد

دلم برای باغچه می سوزد

ادامه

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

و فوت می کند به تمام گل ها

و فوت می کند به تمام ماهی ها

و فوت می کند به خودش

·       سؤال این است که چرا مادر (سوبژکت متعلق به نسل قبلی جامعه) دعا می خواند و چرا خود را گناهکار مادر زاد می داند و چرا به هر چه دم دست دارد، فوت می کند؟

1

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

دعا

خواندن جملاتی از پیامبر و ائمه در اوقات معین

برای طلب آمرزش و بر آورده شدن حاجات.

·       می توان گفت که فروغ دیالک تیک ابزار و آماج را به شکل دیالک تیک دعا و حاجات بسط و تعمیم می دهد:

·       مادر (به مثابه مظهر انتزاعی نسل قبلی جامعه) برای آمرزش گناهانش و برای نیل به آرزو هایش، دعا می خواند.  

·       این به چه معنی است؟ 

2

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

·       این اولا بدان معنی است که مادر ـ به قول دقیق فروغ ـ خود را گناهکار احساس می کند.

·       سؤال این است که گناه به چه معنی است و به چه دلیل مادر خود را گناهکار مادر زاد می داند؟

3

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

·       برای درک معنی گناه، مترادف عربی آن یعنی معصیت، رساتر است:

·       معصیت از عصیان می آید.

·       سؤال اکنون این است که مادر بر ضد کدامین اوتوریته عصیان کرده است؟

·       ضمنا به چه دلیل عاصی و یا گناهکار مادر زاد است؟

·       نوزاد که در رحم مادر، صاحب اراده نیست تا مرتکب گناهی شود و به دلیل عصیان به بازخواست کشیده شود؟

·       علاوه بر این، نوزاد بدبخت که کاری از دستش بر نمی آید تا عاصی شود و شق القمر کند؟

4

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

·       عصیان وجود رابطه ای را میان مادر و خدا (به مثابه اوتوریته) پیش شرط قرار می دهد.

·       مادر به خیال خودش بر ضد خدا عصیان کرده است.

·       آنهم حتی وقتی که از مادر زاده شده است.

·       مادر اما با خدا چه رابطه ای دارد؟

5 

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

·       رابطه مادر با خدا، «رابطه» بنده با ارباب بنده دار است.

·       «رابطه»  بنده با خداوند بنده است.

·       عصیان و یا نافرمانی و سرپیچی هم فقط و فقط در چنین «رابطه» ای معنی کسب می کند:

·       ارباب و یا خداوند بنده به بنده فرمان می دهد:

الف

·       اگر بنده فرامین ارباب را مو به مو و بی چون و چرا، اجرا کند، از دید تئولوژی (فقه، شریعت، قرآن) ثواب کرده است.

·       ارباب هم به او به سبب انجام اعمال خیر، اجر می دهد.

·       مثلا پشیزی برای خرید آب نباتی می دهد و یا اجازه می دهد که سالی یکبار به دیدن مادر و پدرش برود.

ب

·       اگر بنده فرامین ارباب را مو به مو و بی چون و چرا، اجرا نکند، از دید تئولوژی (فقه، شریعت، قرآن) مرتکب معصیت و گناه شده است.

·       عصیان کرده است.

·       ارباب هم به او به سبب ارتکاب معصیت، به جای اجر، زجر می دهد.

6

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

·       برای درک رابطه مادر با خدا، بهتر است که همه مادران و همه اربابان زمین را مورد تجرید قرار دهیم:

الف

·       به همان سان که از تجرید سرو و سپیدار و صنوبر و غیره، مفهوم درخت تشکیل می شود، از تجرید همه مادران به مثابه بنده نیز مفهوم بنده تشکیل می شود.

ب

·       از تجرید حسن و حسین و علی و غیره به مثابه اربابان زمین هم مفهوم ارباب تشکیل می شود.

7

مادر

ـ تمام روز ـ

دعا می خواند

مادر گناهکار طبیعی است

·       ترفند حضرت محمد صلواة الله علیه این است که انعکاس آسمانی ـ انتزاعی ارباب زمینی را، یعنی انعکاس آسمانی ـ انتزاعی نتیجه تجرید همه اربابان زمین را خدا و یا الله می نامد.

·       بعد نتیجه تجرید همه انسان ها (چه بنده، چه آزاد و چه حتی ارباب) را بنده الله قلمداد می کند.

·       عوامفریبی پیچیده و بغرنجی در این کرد و کار حضرت محمد به چشم می خورد:

الف

·       ترفند اول حضرت محمد این است که مفهوم ارباب را در آیینه آسمان منعکس می کند و الله می نامد، ولی به مفهوم بنده، دست نمی زند.

·       بدین طریق و با این ترفند، طبقه حاکمه بنده دار به آسمان بدره می شود و به مقام الله ارتقا داده می شود.

·       مفهوم بنده اما در زمین می ماند.

ب

·       نتیجه این ترفند حضرت محمد این می شود که بنده زمینی به بنده مضاعف (دو طبقه)  مبدل می شود:

·       هم بنده ارباب زمینی می ماند و هم به بنده الله استحاله می یابد.

پ

·       اعضای طبقه حاکمه بنده دار به صورت فرمال، یعنی در حرف، بنده ی انعکاس آسمانی ـ انتزاعی خود قلمداد می شود.

·       یعنی در درگاه انعکاس آسمانی ـ انتزاعی خود به رکوع و سجود می پردازد.

ت

·       توده ی بنده اما هم در پیشگاه اربابان زمینی به تعظیم و تمکین مجبور می شود و هم در درگاه انعکاس آسمانی ـ انتزاعی اربابان زمینی.

·       یعنی هم وجودش به بردگی کشیده می شود و هم روح و شعورش.

·       این هنوز تمامی ترفند حضرت محمد نیست.  

ث

·       ترفند اصلی حضرت محمد این است که با بنده ی الله جا زدن بشریت، چپ نمائی می کند.

·       حضرت محمد بر سر بنده های زمینی منت می گذارد که فرقی با اربابان بنده دار ندارند.

·       چون آنها هم بنده همان الله آنها هستند.

·       این یعنی برابری مبتنی بر ذلت در حرف، ضمن بندگی مضاعف در عمل.  

ادامه دارد.