سیری در جهان بینی شهریار (74 )

حیدر بابایه سلام

سید محمد حسین بهجت تبریزی

(۱۲۸۵ - ۱۳۶۷)

ترجمه، ویرایش و تحلیل از

میمحا نجار

(21)
عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم
سوْننان دوروب، اوْس دوْنومى گییه ردیم
باخچالاردا تیرینگَنى دییه ردیم
آى اؤزومى اوْ ازدیرن گوْنلریم !
آغاج مینیپ، آت گزدیرن گوْنلریم !

·       معنی تحت اللفظی:

·       خوردن لقمه های عسل عمه یاد باد

·       روپوش پوشیدن، به حیاط دویدن و متل خواندن به یاد باد

·       روزهای ناز باران کردن خویشتنم نیز یاد باد

·       روزهای چوب سواری بسان اسب سواران به یاد باد.

·       شهریار در این بند شعر حیدربابا، خاطرات شیرین کودکی اش را به یاد می آورد.

1

عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم

·       عمه اش را و لقمه های عسل عمه اش را به یاد می آورد.

·       عسل در آن روزگار از اغذیه تجملی بوده است.

·       عسل در خانواده های زحمتکش به ندرت یافت می شده است.

2
سوْننان دوروب، اوْس دوْنومى گییه ردیم

·       «دون» معمولا به البسه دختران و زنان اطلاق می شود.

·       معلوم نیست که منظور شهریار از روپوش چیست.

·       احتمالا روپوشی بوده برای پرهیز از کثیف شدن لباس اصلی کودکانه اش.

·       از این  مفاهیم و آداب و رسوم می توان به تعلقات طبقاتی فئودالی شهریار پی برد.

·       چون چنین چیزهایی در خانواده های توده زحمتکش رسم نبوده اند.

3

باخچالاردا تیرینگَنى دییه ردیم

·       بازی کودکان،  فرمی از کار است.

·       بازی، کاری است که عاری از اجبار است.

·       بازی، کاری توأم با لذت اصیل است.

·       لذت اصیلی که با تحمل ریاضت بازی حاصل می آید.

·       در فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی کمونیستی به قول کلاسیگ های مارکسیسم، کار خصلت بازی کسب خواهد کرد.

·       داوطلبانه خواهد بود.

·       اندام آدمی با صرف انرژی در روند بازی، به آرامش روحی و عصبی ـ روانی دست می یابد.

·       متلخوانی و زمزمه کردن کودک در حین بازی، در ذات کار کودک است.

·       دست خود کودک نیست.

·       اندام در حین کار، برای هماهنگ سازی فعالیت اعضا به طور اوتوماتیک شروع به زمزمه کردن می کند:

·       در حین کار دیالک تیک مادی و روحی، دیالک تیک تقلای فیزیکی و فکری ـ هنری قوام می یابد.

·       منشاء تفکر و تصور و تکلم و رقص و آواز و زمزمه و موسیقی،  کار است.

·       شاید وزوز زنبوران در حین کار در کندو و صحرا نیز به همین دلیل باشد.

4

آى اؤزومى اوْ ازدیرن گوْنلریم  

·       شهریار در این مصراع نوازش انسانی را دیالک تیکی از خودنوازی و دگرنوازی می داند:

·       نوازش کودک توسط مادر و خاله و عمه و مادر بزرگ و پدر و پدربزرگ، دگرنوازی است.

·       اما نوع دیگری از نوازش نیز وجود دارد که خودنوازی است.

·       دلیل خودنوازی به احتمال قوی، خشنودی همه جانبه آدمی است.

·       خودنوازی ناشی از شرایط مطلقا مثبت و مساعد است.

·       در این صورت است که کودک دوگانه می شود:

·       دیالک تیکی از سوبژکت و اوبژکت می شود:

·       خودش (به عنوان سوبژکت) به نوازش خودش (به عنوان اوبژکت) می پردازد.

5

آغاج مینیپ، آت گزدیرن گوْنلریم

·       شهریار احتمالا نمی داند که در این مصراع شعر، کودکتصویر رئالیستی ستایش انگیزی را تبیین می دارد:

·       کودکان را هرگز نباید دستکم گرفت:

·       کودکان اگر نیروی فیزیکی (جسمانی، عضلاتی، مادی) چشمگیر ندارند، در عوض قوه تخیل غول آسائی و توان بینش میکروسکوپیکی ستایش انگیزی دارند:

الف

 آغاج مینیپ، آت گزدیرن گوْنلریم

·       شهریار خردسال نه اسب دارد و نه توان اسب سواری.

·       این فقر و ضعف مادی اما مانع اسب سواری او نمی شود.

·       چون به جای اسب و توان اسب سواری، قوه تخیل خارق العاده ای در اختیار دارد.

·       قوه تخیل قدر قدرتی که چوبی را به اسبی استحاله می بخشد و کودکی را به اسب سوار کارکشته ای.

ب

·       کودک علاوه بر گنجینه تخیلی، می تواند چیزهائی را ببینید که  سالمندان به ندرت می بینند.

·       کفشدوزکی، جیرجیرکی، مورچه ای، ملخی، پشه ای یافت نمی شود که از تلسکوپ حسی تیزبین  کودکان در امان باشد.

·       می توان گفت که کودکان میکروکاینات خاص خود را دارند.

·       به همین دلیل جهان کودکان، جهان دیگری است.

·       در اروپا برای کندن کلک کفشدوزک ها در بستان ها به جای مواد شیمیائی از خدمات کودکان خردسال بهره برمی گیرند.

ادامه دارد.