قرآن کریم از دیدی دیگر (15)

تحلیلی از

فریدون ابراهیمی

نزديك است كه برق، چشمان شان را بربايد

هر گاه كه بر آنان روشنى بخشد،

در آن گام زنند و چون راه شان را تاريك كند،

بر جاى خود بايستند

و اگر خدا مى‏ خواست شنوايى و بينايى ‏شان را برمى ‏گرفت،

كه خدا بر همه چيز توانا ست.

1

·        برق در این آیه، حاوی چند فونکسیون متفاوت و حتی متضاد است: 

الف

نزديك است كه برق، چشمان شان را بربايد

·        منظور خدا شاید این باشد که از شدت و فرط نور برق، چشمان منافقین کور می شود.

·        ایراد تجربی و نتیجتا ایراد نظری و منطقی این سخن این است که برق تأثیر مثبت و منفی عینی می گذارد:

·        برق قادر به تمیز مؤمن از منافق نیست.

·        اگر قرار باشد که برق چشم کسی را کور و یا حتی جسم کسی را خاکستر کند، دیگر مؤمن و منافق نمی شناسد.

ب

هر گاه كه بر آنان روشنى بخشد،

در آن گام زنند

·        در محشر کبری رعد و برق و رگبار، آنهم در ظلمات قیرگون، حتی جانوری حاضر به «گام زدن» نمی شود، چه رسد به منافق که به ساز و برگ خرد مجهز است.

ت

و چون راه شان را تاريك كند،

بر جاى خود بايستند

·        برق که نمی تواند جای کسی را تاریک کند.

·        تاریکی یعنی نبود نور.

2

و اگر خدا مى‏ خواست شنوايى و بينايى ‏شان را برمى ‏گرفت

·        ضد و نقیض گوئی کسب و کار خدای حواسپرت شده است:

·        خدا ظاهرا یادش رفته که در آیه قبلی منافقین را کر و لال و کور قلمداد کرده است.

·        پیش شرط «برگرفتن شنوائی و بینائی» کسی، این است که او کر و کور نباشد.

·        از کر و کور که نمی توان بینائی و شنوائی برگرفت.

3

كه خدا بر همه چيز توانا ست.

·        خالی بندی خدا دوباره شروع شد:

·        خدائی که در آیه  قبلی بر کفار احاطه داشته، اکنون بر هر کاری توانا ست.

·        احتمالا کفار و منافقین به دلیل اینهمه تناقض در آیات قرآن به انتقاد از آن پرداخته اند و مؤمنین را مشتی سفیه و ساده لوح قلمداد کرده اند.

4

اى مردم،

پروردگارتان را كه شما  را و كسانى را كه پيش از شما بوده‏ اند،

 آفريده است، پرستش كنيد

باشد كه رستگار شوید.

·        در این آیه، دیالک تیک داد و ستد به شکل دیالک تیک آفرینش و پرستش بسط و تعمیم می دهد:

·        چون خدای کذائی مردم را آفریده، یعنی به مردم چیزی داده، از همان مردم انتظار دارد که آنها هم به ازای چیزی که دریافت کرده اند، چیزی بدهند.

·        یعنی آفریننده را پرستش کنند.

·        پرستش دادی است به ازای آفرینش که ستدی است.

·        دیالک تیک داد و ستد.

5

·        سؤال اول اما این است که پرستش مردم به چه درد خدای توانا می خورد؟

6

·        سؤال دوم این است که برای چه خدا مردم و مردم قبل از مردم را افریده است؟

·        چون هر کاری قاعدتا به نیتی است.

·        هدفمند است.

·        هدف و آماج خدای کذائی از آفرینش مردم چه بوده است؟

7

·        سعدی در گلستان ادعا می کند که حشرات الارض هم شب و روز مشغول پرستش خدای کذائی اند.

·        این آیا بدان معنی است که خدای کذائی همه موجودات ریز و درشت را برای پرستش آفریده است؟

·        خوب، پرستش سگ و گربه و گربه چف و گربه ننه به چه درد خدا می خورد؟

8

·        این سؤالات نشان می دهند که خدای اسلام انعکاس آسمانی ـ انتزاعی اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی است که بی خرد و خردستیزند.

9

اى مردم، پروردگارتان را كه شما  را و كسانى را كه پيش از شما بوده‏ اند،

 آفريده است، پرستش كنيد

باشد كه رستگار شوید.

·        در این آیه، دیالک تیک وسیله و اماج به شکل دیالک تیک پرستش و رستگاری بسط و تعمیم داده می شود:

·        پرستش در این آیه ابزار واره می شود.

·        پرستش وسیله رستگاری تلقی می شود.

·        رستگاری یعنی نجات.

·        سؤال اکنون این است که نجات از چه؟

ادامه دارد.