فصل
پنجم
ایدئالیسم
پروفسور
دکتر اندراس گدو
برگردان
شین میم شین
بخش
چهارم
پوزیتیویسم و
فلسفه حیات
به مثابه طرز
تفکر:
انکار سیستم
وارگی (سیستمیت) تفکر کلاسیک بورژوائی
قسمت اول
امکان دیگری از پوزیتیویسم:
هربرت اسپنسر
هربرت اسپنسر (1820 ـ 1903)
فیلسوف و جامعه شناس
مؤسس تئوری اوولوسیون و از پیشقراولان سوسیال ـ داروینیسم
1
·
تعالیم اسپنسر، علیرغم اینها همه،
شاخه خشک و پوک پوزیتیویسم کهنه نبوده است.
2
·
مکاتب مختلف پوزیتیویسم قرن بیستم
عمدتا به مکتب اسپنسر روی نمی آورند، ولی علیرغم آن، از دو نظر به استنباطات
اسپنسر سرشته اند:
الف
·
مکتب اسپنسر از سوئی در سنت این
جریانات پوزیتیویستی به مثابه امکان دیگری در جوار پوزیتیویسم امپیریستی ـ منطقی و
پوزیتیویسم زبانتحلیلی و در مقابل آنها بطرز مستوری وجود داشته است.
ب
کارل پوپر (1902 ـ 1994)
فیلسوف اطریشی ـ انگلیسی
در پیوند با محفل وین (اشلیک، کارناپ و نویرات)
مبلغ تئوری «جامعه باز»
زمینه کار:
تئوری شناخت
علمتئوری
فلسفه اجتماعی
فلسفه تاریخ
فلسفه سیاسی
راسیونالیسم انتقادی
·
از سوی دیگر، راسیونایلسم انتقادی
از خیلی نظرها بویژه در رابطه با مفهوم واقعیت (رئالیته) و تئوری توسعه، نظر
اسپنسر را دوباره زنده می کند.
·
(مراجعه
کنید به اثر کارل پوپر، تحت عنوان «شناخت عینی، طرح اوولوسیونیستی»، ص 283، سال
1973)
ت
·
پوپر در طرح مسئله واقعیت (رئالیته)،
اسمی از اسپنسر نمی آورد.
·
ولی «راسیونالیسم انتقادی» پوپر،
همین تز را از مکتب اسپنسر اقتباس کرده است.
پ
·
طرز تفکر پوزیتیویستی بیولوژیزه گر،
یعنی مکتب مد روز سوسیوبیولوژی (بیولوژی اجتماعی)، ایده های اسپنسر را حفظ و یا
نوسازی کرده است.
ث
فریدریش آگوست هایک (1899 ـ 1992)
اکونوم و فیلسوف اجتماعی اطریشی
نماینده نئولیبرالیسم
برنده جایزه نوبل علوم اقتصادی
·
انتقاد پوزیتیویستی ـ ایدئالیستی
اسپنسر از سوسیالیسم در تصورات نئوکنسرواتیو (محافظه کاری نو)، مثلا در نظرات فریدریش
آگوست هایک ادامه حیات می دهد.
ج
·
به قول ویلدشایر، «سوسیالیسم زن و
شوهر وب (بئاتریس وب از کلاسیک های جامعه شناسی)، اسپنسر را به مدل جامعه صنعتی
عاری از آنتاگونیسم های طبقاتی و به تجلیل از آماج آندو سوق می دهد.
·
در ضمن تأثیر اسپنسر بر تئوری جامعه
شناسی بی حد و مرز بوده است.
·
ایندیویدوئالیسم اسپنسر حتی امروزه
ادامه حیات می دهد:
الف
·
در سیاست به مثابه بخشی از
کنسرواتیسم (محافظه کاری)
ب
·
در تئوری سیاسی در آثار فریدریش
اگوست هایک:
·
از دید هایک، توتالیتاریسم، سرنوشت
ناگزیر هر سیستمی است که به مرض «سوسیالیسم» و مداخله دولت در امور دچار شده است.»
·
(ویلدشایر،
«تفکر اجتماعی و سیاسی هربرت اسپنسر»، ص 100، سال 1978)
3
·
این امکان دیگر پوزیتیویسم برتر از
پوزیتیویسم جان استوارت میل نبوده است.
4
·
تمامی فعالیت فلسفی هربرت اسپنسر
در مقایسه با فعالیت فلسفی جان استوارت میل، گامی به عقب بوده است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر