تئوری محیط پیرامون

 

پروفسور دکتر ولفگانگ ایشهورن

برگردان شین میم شین

 جان لاک (1632 ـ 1704)

فیلسوف انگلیسی

نماینده اصلی امپیریسم (تجربه گرائی)

از شخصیت های برجسته روشنگری انگلیس

از تئوریسین های قرارداد اجتماعی

اعلامیه استقلال آمریکا، قانون اساسی آمریکا و انقلاب فرانسه تحت تأثیر فلسفه سیاسی او بوده اند.

جان لاک در نظریه خود راجع به بود (ماهیت) چیزها میان ایدئالیسم و ماتریالیسم در نوسان بود.

جان لاک در نظریه  خود راجع به امکان شناخت بود (ماهیت) راستین چیزها به ندانمگرائی (اگنوستیسیسم) گرایش داشت.

·       تئوری محیط پیرامون توسط ماتریالیسم حسگرای انگلیس (به نمایندگی جان لاک) و روشنگری فرانسه و بویژه ماتریالیسم فرانسه در قرن 18 میلادی توسعه داده شده است.

·       مراجعه کنید به سنسوئالیسم (حسگرائی)، سیر و سرگذشت روشنگری، ماتریالیسم  در تارنمای دایرة المعارف روشنگری. 

1

·       بنا بر تئوری محیط پیرامون، توسعه  اجتماعی به تربیت و محیط یعنی شرایط خارجی وابسته است.

2

·       منظور از محیط پیرامون هم محیط طبیعی (جغرافیائی) است و هم محیط اجتماعی (اخلاق، عادات، آداب و رسوم، قوانین و غیره).

3

 مونتسکیو (1689 ـ 1751)

رئیس مجلس فرانسه

مؤلف «روح القوانین» (1748)

از چهره های اولین مرحله روشنگری فرانسه   

·       تأثیرات محیط جغرافیائی، یعنی طبیعت بر انسان بویژه توسط مونتسکیو  و در قرن 19 میلادی توسط بوکل تحت عنوان دترمینیسم جغرافیائی مورد بررسی قرار گرفته است.

·       مراجعه کنید به دترمینیسم و ایندترمینیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری. 

4

·       این نظریه از سوئی حاوی گرایشی مترقی  است که بر ضد تعلیمات فئودالی ـ تئولوژیکی است که تعیین سرنوشت انسانی را بنا بر مشیت الهی می داند.

5

·       این نظریه در تلاش توضیح توسعه  انسانی بنا بر قوانین طبیعی و عقلی است.

6

·       این نظریه بدین طریق، امکان توجیه نابرابری خلق ها و نژادهای ساکن در شرایط آب و هوائی متفاوت را فراهم می آورد.

7

 کلود آدرین هلوه تیوس (1715 ـ 1771) 

فیلسوف

از نمایندگان اصلی ماتریایلسم فرانسه در قرن هجدهم

·       هلوه تیوس و هولباخ به بررسی تأثیر متقابل انسان و محیط اجتماعی او می پردازند.

8

 پل هنری تیری د هولباخ (1723 ـ 1789)

از متفکران رادیکال قرن هجدهم و از همکاران دید رو و دآلمبر و از مؤلفین دایرة المعارف (35 جلدی)

آته ئیست، دترمینیست و ماتریالیست

·       آنها اگرچه به سبب داشتن طرزتفکر متافیزیکی نمی توانند تضاد تئوری محیط پیرامون، مبتنی بر «محیط پیرامون نظرات مردم را تعیین می کند ـ نظرات مردم محیط پیرامون را تعیین می کنند» را حل کنند و ماتریالیسم را به پژوهش جامعه بسط دهند، ولی با پی بردن به وابستگی انسان به محیط پیرامون یکی از معارف پایه ای کمونیسم علمی مارکس و انگلس را تدارک می بینند.

9

 کارل مارکس (1818 ـ 1883)

·       مارکس بر «درمقابل هم قراردادن» متافیزیکی انسان و محیط پیرامون پایان می دهد و انسان را بمثابه آنسامبل مناسبات اجتماعی قلمداد می کند که در روند تغییر محیط پیرامون خود، در روند پراتیک انقلابی،  خود را نیز به همراه آن تحول می بخشد و اعلام می دارد که «اگر انسان بوسیله شرایط و اوضاع و احوال ساخته می شود، پس باید شرایط و اوضاع و احوال را انسانی ساخت.»

10

·       تئوری محیط پیرامون را می توان به معنی تدارک یکی از تزهای اساسی هومانیسم مارکسیستی تلقی کرد.

·       مراجعه کنید به ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی، سیر و سرگذشت هومانیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری.

پایان