سیری در گفت و گوی شهاب شهسوار و رئیس دانا (35)

فریبرز رئیس ‌دانا

 (۱۳۲۷) 

سرچشمه:

صفحه فیسبوک روزبه نوید 

ویرایش و تحلیل از

مسعود بهبودی

  

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       معنی تحت اللفظی:

·       ژاله را به خون مبدل ساز و خون را به جنون.

·       به برکت این جنون، سلطنت را سرنگون ساز.

·       سیاوش که در بند قبلی این شعر، تحولات کیفی ژاله را در اثر افتادن بر سنگ، توضیح داده بود.

·       اکنون رو به توده می کند و رهنمود می دهد.

·       این اما به چه معنی است؟  

1

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       این ـ قبل از همه ـ حاکی از تحول کیفی خود شاعر در اثر تجربه ی تحولات کیفی ژاله است:

·       می توان گفت که در این بند شعر، دیالک تیک سوبژکت ـ اوبژکت به شکل دیالک تیک ژاله و شاعر بسط و تعمیم می یابد:

·       تحولات کیفی اوبژکت (ژاله) در آیینه ضمیر سوبژکت (شاعر) منعکس می شوند و سوبژکت (شاعر)  را تحول می بخشند.   

·       سؤال این است که این تحولات سوبژکتیو چیستند و از چه قرار اند؟

2

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت منبع و سرچشمه ی تفکر و شناخت و شعور است.

·       زادگاه دانش تجربی، تجربه است.

·       تظاهرات میدان ژاله و سرکوب آن، تجربه ای بوده است و این تجربه پس از تجرید و تقطیر در کارگاه مغز شاعر به تشکیل دانش تجربی منجر شده است.

·       روند و روال تشکیل تفکر و شناخت هم همین است.

·       این روند و روال،  انعکاس نام دارد.

·       تئوری انعکاس یکی از اساسی ترین تئوری های فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی است که استاد دانشگاه و فیلسوف شهیری در هلند، دیری است که روی آن کار می کند.

·       مراجعه کنید به انعکاس، دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت، شناخت، تئوری شناخت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

3

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       تحول کیفی دیگر تحت تأثیر تحولات ژاله در خود سوبژکت مثلا سیاوش صورت گرفته است.

·       این شعر سیاوش تحت تأثیر شدید تحولات ژاله سروده شده است.

·       تحولات سوبژکت (سیاوش) اما از چه قرار اند؟    

4

·       سیاوش هم به لحاظ معرفتی ـ نظری تحت تأثیر تحولات ژاله قرار گرفته و هم به لحاظ روحی ـ روانی.

·       این شعر سیاوش هم حاوی و حامل هر دو جنبه فوق الذکر است:

·       این شعر سیاوش ـ بسان همه اشعار او ـ دیالک تیکی از شور و شعور و شعار است:

الف

·       در این شعر ـ قبل از همه ـ عشق و علاقه و احساس و عاطفه و هومانیسم شاعر توده به توده زبانه می کشد.

·       این شعر بی تردید سرشته به آه و افسوس و اشک و اندوه است.

·       سیاوش حتی از مرگ فئودال زاده ها (فدائیان و مجاهدین و غیره) عذاب می کشید، چه رسد به تجربه مرگ توده زاده ها.

ب

·       این شعر از سوی دیگر، به دلایل فوق الذکر، حاوی و حامل شناخت و شعور (اندیشه و تئوری) است.

4

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       شاعر در اثر نفوذ شناخت تجربی و شناخت عاطفی در روحش، تحول کیفی یافته است:

·       اندیشه پس از نفوذ در روح سوبژکت به قوه مادی مهیبی بدل می شود و سوبژکت را زیر و رو می کند.

·       سیاوش هم بلحاظ معرفتی و هم به لحاظ روحی و روانی و عاطفی زیر و رو شده است.

·       سیاوش مطلقا بی ادعا و بی اعتنا به ادا و اطوار خودنمائی، در این بیت شعر، به درجه فرمانده لشکرکشی ارتقا یافته است.

·       به همین دلیل به توده رهنمود و فرمان می دهد.

·       چه رهنمود و فرمانی؟  

5

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       رهنمود شاعر توده به توده، تبدیل ژاله به خون و خون به جنون برای واژگونی سلطنت است.

·       این اما به چه معنی است؟  

6

ژاله خون کن، خون جنون کن

سلطنت ز اين جنون، واژگون کن

·       این رهنمود شاعر توده و حزب توده، سکه دیالک تیکی دو رویه ای است:

·       دال بر مبارزه مسلحانه توده با طبقه حاکمه است:

·       دیالک تیکی از خون دادن و خون ریختن است.

·       می توان گفت که سیاوش در این بیت شعر، دیالک تیک ابزار و آماج را به شکل دیالک تیک مبارزه و پیروزی بسط و تعمیم می دهد.

·       خود مبارزه نیز دیالک تیکی از داد و ستد است:

·       دیالک تیکی از جانفشانی و جانستانی است.

·       از همین بیت شعر، دوگانگی چندگونه و چندگانه شاعر توده و حزب توده آشکار می گردد:

الف

·       سیاوش هم شاعر است و هم فیلسوف  

ب

·       سیاوش هم روشنفکر ارگانیک توده است و هم سردار توده   

ب

·       سیاوش نماینده هومانیسم سلحشور است.

·       در فلسفه اجتماعی (فلسفه تاریخ) سیاوش، هومانیسم حقیقی در مبارزه ی قهر آمیز توده با طبقه حاکمه پیروز می شود، حفظ می شود، توسعه و تحکیم می یابد.

·       شعر زیر سیاوش دال بر این حقیقت امر دیالک تیکی است:  

سگ رامی شده ایم، گرگ هاری باید.

استخوان هایی از سفره ی رنگارنگش

که به سوی ما پرتاب شده

باوفا مان کرده است.

چاپلوسانه به دور و بر پاهای کسی می پوییم

که اتو دارد شلوار سفیدش، هر روز

برق دارد کفشش

و به دستان پر انگشتری او ست، مدام

بافته شلاقی، چرمین و دسته طلا.

خیز می گیریم

ـ گه گاه ـ

و به او

ـ حمله کنان ـ

پارس بر می داریم

ما ولی خشمش را هیچ نمی انگیزیم.

راست این است که ما خانگیِ او شده ایم

لوس و شکلک ساز و دست آموز

و  در این خیل که در مطبخ او می لولند

جان آزادی با خوی بیابانی نیست.

سگ رامی شده ایم

گرگ هاری باید.

پایان

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ادامه دارد.