فایده رسانی گرائی (اوتیلیسم، اوتیلیتاریسم) (1)

مانفرد بور 

(1927 ـ 2008)

فیلسوف و فلسفه مورخ

رئیس انستیتوی مرکزی در آکادمی علوم آلمان دموکراتیک

از برجسته ترین نمایندگان مارکسیسم ـ لنینیسم

از مدافعان مارکسیسم ـ لنینیسم

در قبال جریانات جدید تحت نام مارکسیسم

(مثلا «فلسفه امید» ارنست بلوخ)

اثر معروف او:

«در زمنیه انتقاد از ایدئولوژی بورژوائی» 

آثار: 

گذار از فیشته به هگل (1965)

عظمت و محدودیت فلسفه کانت (1974)

عقل ـ انسان ـ تاریخ (1977)

تاریخ معقول (1986)

مداخلات، موضعگیری ها، اظهارات

راجع به فونکسیون اجتماعی فلسفه و علم (1987)

اروپا و وضع معنوی زمان (میراث معنوی اروپا) (2000)

آرامگاه حکیم پرولتاریا در 

گورستان سنت پیوس در برلین

پروفسور دکتر مانفرد بور   

برگردان

 شین میم شین

·       اوتیلیتاریسم (فایده رسانی گرائی) در واقع به معنی مفید بودن است.

1

·       اوتیلیتاریسم را افراد زیر به مثابه آموزش اخلاقی به معنی محدود کلمه نمایندگی کرده اند و هدف ازعمل اخلاقی انسان ها را خدمت به سعادت اکثریت مردم و لذا فایده رسانی به مردم دانسته اند:

الف

جرمی بنتهام 

(1748 ـ 1832) 

فیلسوف، حقوقدان و رفرمیست اجتماعی انگلیس

از پیش اندیشان فمینیسم

آزادی بیان

حقوق جانوران

حقوق همجنسگرایان

مخالفت با اعدام

·       جرمی بنتهام، مؤلف «راجع به اصول اخلاق و قانونگزاری» (1789)

ب

جان استوارت میل

 (1806 ـ 1873)

از فلاسفه بورژوائی واپسین

  اقتصاد دان  

از نمایندگان پوزیتیویسم و کندنسیونالیسم

·       جان استوارت میل مؤلف «اوتیلیتاریسم» (1863)

2

·       اوتیلیتاریسم عمده کردن مدرن اویده مونیسم (سعادت گرائی) است.

·       مراجعه کنید به  اویده مونیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

تجزیه و تحلیل مارکس از

اوتیلیتاریسم

·       مارکس در «اقتصاد سیاسی بورژوائی»، هم علم واقعی تئوری فایده مندی  و هم محدودیت های آن را نشان داده است.

·       نظرات مارکس در این زمینه تجزیه و تحلیل نمونه وار پدیده های ایدئولوژیکی اند:

1

·       «این تئوری بهره کشی متقابل که بنتهام در نهایت بی میلی دنبال می کند، می توانست در اوایل این قرن (قرن نوزدهم) بمثابه مرحله ای از قرن سابق تلقی شود، که هگل در کتاب «فنومنولوژی» اش اثبات کرده است.

·       مراجعه کنید به فصل «مبارزه روشنگری علیه خرافات» که تئوری فایده رسانی بمثابه نتیجه نهائی روشنگری مطرح می شود.

2

·        این حماقت بنتهام که کلیه مناسبات متنوع میان انسان ها را در یک مناسبت واحد خلاصه می کند، این تجرید ظاهرا متافیزیکی از آنجا سرچشمه می گیرد که در جامعه مدرن سرمایه داری کلیه مناسبات تحت تابعیت مناسبت (رابطه) پولی و شیئی  مجرد و یا انتزاعی قرار داده می شوند.

3

توماس هوبس

(1588 ـ 1679)

فیلسوف

 ریاضی دان

 بریتانیائی

 تدوینگر بزرگ «تئوری دولت»

در عصر جدید آغازین

کتاب معروف او «هیولا» نام دارد.

·       این تئوری با هوبس و جان لاک پا به عرصه نهاده است.

4

·       این تئوری، با انقلاب اول و دوم در انگلستان همزمان بوده است.

5

·       این تئوری  با اولین ضربات، بورژوازی را به تسخیر قدرت سیاسی نایل ساخته است.

6

·        طبیعی است که مؤلفین اقتصادی این امر را به طرز مسکوت، پیش شرط قرار دهند.

7

·       علم انگلیسی همین تئوری فایده رسانی اقتصاد است، که در آثار فیزیوکرات ها محتوای حقیقی اش را کسب کرده است.

·       برای اینکه آنها بوده اند که در وهله اول به جمعبندی سیستماتیک اقتصاد پرداخته اند.

8

کلود آدرین هلوه تیوس

(1715 ـ 1771) 

یکی از مهمترین و خلقی ترین

نمایندگان ماتریالیسم قرن هجده فرانسه

·       هلوه تیوس و هولباخ به ایدئالیزه کردن این آموزش فایده رسانی اقدام می کنند که کلا با موضعگیری اپوزیسیونی بورژوازی فرانسه در سال های قبل از انقلاب کبیر بورژوائی فرانسه مطابقت دارد.

9

پل هنری تیری د هولباخ 

(1723 ـ 1789)

از متفکران رادیکال قرن هجدهم

از همکاران دید رو و دآلمبر

 از مؤلفین دایرة المعارف (35 جلدی)

از نمایندگان سرسخت

آته ئیسم

 دترمینیسم

ماتریالیسم

·       در آثارهولباخ کلیه کرد و کارهای انسانی در رابطه متقابل افراد مثلا معاشرت، گفتگو، عشق ورزی و غیره، بمثابه رابطه فایده رسانی و فایده بری (داد و ستد فایده)  مطرح می شوند.

10

·       مناسبات واقعی که اینجا پیش شرط قرار داده می شوند، عبارتند از گفتگو، عشق ورزی، یعنی بکار افتادن معین مختصات معین افراد.

11

·       این مناسبات (یعنی گفتگو، عشق ورزی) اکنون می بایستی معنی واقعی خود را از دست بدهند و بیانگر و نشاندهنده مناسبت ثالثی باشند که به حساب شان گذاشته می شود، یعنی مناسبت فایده رسانی و یا فایده بری.   

12

·       این دگرنویسی، زمانی بس می کند، بی معنا و بسته به میل و هوس این و آن باشد که آن مناسبات، دیگر شامل حال خود دگرنویسان نباشند، دیگر به معنی بکارافتادن خود دگرنویسان نباشند، پوشش های مقوله فایده رسانی نباشند، بلکه بمثابه سرپوش نهادن بر هدف واقعی ثالث و رابطه واقعی ثالث باشند که رابطه فایده رسانی نامیده می شود.

13

·       ماسکبازی (ماسکراد) در زبان، تنها زمانی معنا پیدا می کند که بیانگر آگاهانه و یا نا آگاهانه ماسکبازی در جهان باشد.

14

·       اینجا ست که رابطه فایده رسانی، معنای کاملا معینی کسب می کند و آن اینکه من از طریق صدمه رساندن به دیگران، به خویشتن خویش فایده می رسانم

·       (بهره کشی انسان از همنوع)

·       (استثمار انسان توسط انسان دیگر)

·       (استثمار کارگر توسط سرمایه دار)  

ادامه دارد.