نیکی (خیر، خوبی) (۶)

 پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایشهورن

برگردان

 شین میم شین

    

 

 تئوری خیر و نیکی

در

 آنتیک

(جهان باستان کلاسیک)

·      در آنتیک، نظریه مربوط به نیکی اخلاقی، به مثابه   عالی ترین هدف زندگی (هدف زندگی به معنای تصور رایج در آنتیک راجع به سعادت، راجع به زندگی توأم با خوشبختی و خشنودی) مطرح می شود، که در فرم های زیر نمودار می گردد:

۱

اپیکور 

(۳۴۱ ـ ۲۷۱ ق. م)

ز فلاسفه یونان باستان

مؤسس مکتب اپیکوریسم

·      به مثابه   هدونیسم  معقول و اندازه نگهدار

·       (اپیکور)

۲

·      به مثابه بی نیازی کنیکی

۳

·      به مثابه سجایای مبتنی بر عقل استوئیستی

تئوری خیر و نیکی

در فلسفه روشنگری

هوبس، جان لاک، هولباخ و هلوه تیوس

کلود آدرین هلوه تیوس

 (۱۷۱۵ ـ ۱۷۷۱) 

فیلسوف ماتریالیست

·      پیشرفت تعیین کننده در اتیک را فلسفه روشنگری در قرن هفدهم و هجدهم میلادی به همراه می آورد:

·      فلسفه روشنگری می کوشد تا مسئله خیر و نیکی اخلاقی را بر مبنای انسان که به طور  دنیوی و حسگرایانه و لذا غیرتاریخی در نظر گرفته می شود، حل کند.

·      (هوبس، جان لاک، هولباخ و هلوه تیوس)

۱

·       خیر و نیکی اخلاقی اینجا بر بنیان منافع طبیعی افراد منفرد و بر بنیان برقراری پیوند میان منافع طبیعی و منافع عام از طریق مفید بودن عام تعریف و تعیین می شود.

۲

·      این اصل سنسوئالیستی (مبتنی بر حسگرایی)، به معنای منافع فردی و یا به معنای اویده مونیسم (خوشبختی گرائی) اجتماعی و یا اوتیلیتاریسم، در نهایت عبارت از فرمولبندی تئوریکی ـ اخلاقی آلوده به توهمات بیشمار تاریخی مناسبات اجتماعی بورژوائی است و بیانگر حقوق بورژوائی است.

·      مراجعه کنید به اویده مونیسم (اوتیلیتاریسم) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

۳

·      به قول مارکس و انگلس، «رهائی بخشی (آزاد سازی) از نقطه نظر بورژوائی، یعنی رقابت، در قرن هجدهم میلادی تنها شیوه ممکن برای گشودن راه تازه توسعه آزاد به روی افراد بوده است.

·      اعلام تئوریکی این شعور منطبق با پراتیک بورژوائی، یعنی شعور استثمار متقابل، به مثابه   رابطه عام کلیه افراد نسبت به هم، نیز گامی جسورانه و آشکار به پیش بود، که روشنگری درمقابل بزک سیاسی، پدرسالارانه، مذهبی و بی دردسر استثمار تحت شرایط فئودالی برمی داشت.»

·      (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۳، ص ۳۹۵)

ادامه دارد.