درنگی
از
شین میم شین
احسان طبری
نوشته های فلسفی و اجتماعی
جلد دوم
نظر ارسطو راجع به تکوین
ادامه
نخست، در باب افعالِ خالق،
می‌توان گفت که صدور مخلوق از خالق
یا به ابداع است،
یا به اختراع، یا به تکوین.
معنی تحت اللفظی:
راجع به کردوکارهای خالق:
خلقت توسط خالق از سه طریق زیر صورت گرفته است:
از طریق ابداع
از طریق اختراع
از طریق تکوینب
از طریق اختراع
منظور از اختراع چیست؟
اختراع
به معنی ایجاد کردن چیزی به ماده و مدت است.
اختراع مقابل ابداع است
که
به معنی ایجاد کردن چیزی است بی ماده و بی مدت
دهخدا.
می توان از دیالک تیک اختراع و ابداع سخن گفت
که
مبتنی بر دیالک تیک ماده و روح (وجود و شعور) است.
خالق کذایی برای اختراع چیزهای مادی به ماده و زمان نیاز داشته است.
ولی برای ابداع چیزهای روحی (عقول کلی) بی نیاز از ماده و مدت بوده است.
اینجا نیز تریاد (تثلیث) ماده ـ مکان ـ زمان مثله و مخدوش و فراموش می شود.
یعنی
مکان نادیده گرفته می شود.
در حالیکه ماده و مدت بدون مکان وجود ندارند.
۲
موجوداتِ فلکی که ایجادِ آنها به نحوِ حدوث است،
مسبوق به ماده،
اما سابق بر زمان‌اند،
زیرا زمان خود مقدارِ حرکتِ افلاک است.
موجودات فلکی نه نتیجه ابداعند، نه نتیجه اختراع و نه نتیجه تکوین.
بلکه نتیجه حدوث اند .
حدوث به چه معنی است؟
حدوث
صفت مخلوقات است.
حدوث را بر دو معنی اطلاق کنند:
۱
کون الشی ٔ مسبوقاً بالعدم
۲
احتیاج الشی ٔ فی الوجود الی الغیر.
حدوث
مقابل قِدَم است
و
حدیث
مقابل قدیم.
حدوث
اضافی و حقیقی و ذاتی و زمانی است.
حکماء گویند:
حدوث مستدعی مدت یعنی زمان و ماده است.
یعنی محل باشد
یا برحسب موضوع
اگر حادث عرض باشد
و
یا برحسب هیولی
اگر صورت باشد
و
یا برحسب جسم که وابسته به او باشد اگر نفس باشد.
دهخدا
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر