فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) توضیح

 

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان

شین میم شین

 ۱

·      توضیح به نسبت دادن حکمی و یا تئوری ئی بر حکم و تئوری دیگر اطلاق می شود.

 

۲

·      شمای ساده توضیح به شرح زیر است:

·      «اگر حکم الف درست باشد، پس حکم ب هم درست است!»

 

۳

·      «ب» حکمی است که توضیح داده می شود:

·      «ب» حکمی است که حقیقت آن به وسیله آزمایش، مشاهده و غیره اثبات شده است. 

 

۴

·      اکنون باید این حکم، به لحاظ نظری (تئوریکی) اثبات شود:

 

الف

·      اگر الف حقیقت داشته باشد، پس این فرم توضیح خصلت یک کشف (نظری) کسب می کند.

 

ب

·      در غیر این صورت، اگر در باره «الف» فقط حدسیاتی وجود داشته باشند، آنگاه ما با فرضیه سازی برای توضیح «ب»  سر و کار خواهیم داشت.

 

پ

·      از چنین فرضیه «الف» می توان انتظارات زیر را داشت:

 

۱

·      از چنین فرضیه «الف» طبیعتا انتظار می رود که نه فقط حکم «ب» به وسیله آن توضیح داده شود، بلکه گروهی از احکامی از این دست  نیز توضیح داده شوند.

 

۲

·      و بعدها از فرضیه «الف» انتظار خواهد رفت که فقط تعداد کم و بیش معلومی از احکام توسط آن توضیح داده نشوند:

·      چون توضیحی که خصلت فرضیه علمی قابل استفاده و ثمربخشی را دارد، باید امکان آن را پدید آورد که حکم هنوز نامعلوم «ب» به طریق استقرائی از حکم «الف» استخراج شود. 

 

۳

·      این وظیفه به طور کلی چنین مطرح می شود:

·      تعدادی از احکام وجود دارند که به برکت آزمایش، مشاهده و دیگر فرم های پراتیک، حقیقت شان اثبات شده است.

 

۴

·      آنگاه سیستم اصول بدیهی جستجو می شود که امکان استخراج همه این احکام را به طریق استنتاجی پدید آورد و علاوه بر آن پیشگوئی های علمی را نیز امکان پذیر سازد.

 

·      مراجعه کنید به پیشگوئی

 

پایان