جهان بینی محمد زهری در آئینه آن و این (85)

محمد زهری

( ۱۳۰۵ ـ ۱۳۷۳)

تحلیلی از
ربابه نون

پرندگان مهاجر،
به یاد تان گذرد
آن شکسته بال ترین مرغ
جدا ز قافله
از اوج مانده
خونین بال؟

·        معنی تحت اللفظی:

·        ای پرندگان مهاجر، شکسته بال ترین مرغ را به یاد دارید که از قافله تان جدا افتاد، عاجر از اوج گرفتن گشت و از بال هایش خون می چکید؟

1

·        شاعر اکنون شکسته بال ترین مرغ را به خواننده و شنونده شعر معفی می کند:

·        شکسته بال ترین مرغ، پرنده ای است که تیر خورده و زخمی شده، در نتیجه ی جراحت وارده از قافله پرندگان مهاجر جدا مانده و عاجز از اوج گرفتن و عبور از قله های بلند گشته است.

2

·        خود این تشریح استه تیکی ـ هنری قابل تفسیر در کارخانه ضمیر هر خواننده و شنونده شعر است و از این رو، هر کس از این شعر بسته به بضاعت تجربی، طبقاتی و فکری اش، توشه ای برمی گیرد.

·        این در طبیعت آثار هنری است که به انواع مختلف درک شود.

·        دلیل این غنای چشمگیر آثار هنری لایتناهیت واقعیت عینی است.

·        چون آثار هنری انعکاس واقعیت عینی اند.

·        تصاویری از واقعیت عینی اند.

3

·        این شعر محمد زهری ضمنا لبریز از احساس و عاطفه است.

·        لبریز از اشک و اندوه هومانیستی ـ انقلابی است.   

شکسته بال ترین مرغ
همیشه
با پر اندیشه
پا به پای شما ست.

·        معنی تحت اللفظی:

·        شکسته بال ترین مرغ، اما در عالم اندیشه همچنان و هنوز همراه شما ست.

·        این بند واپسین شعر حاکی از نکات تعیین کننده ای است:   

1

·        شکسته بال ترین مرغ، علیرغم ناکامی از همراهی عملی، در عالم اندیشه به همان راه پرندگان مهاجر ادامه می دهد.

·        یعنی علیرغم شکست، مقاومت و مبارزه در فرم های متنوع ادامه می یابد. 

2

شکسته بال ترین مرغ
همیشه
با پر اندیشه
پا به پای شما ست.

·        شکسته بال ترین مرغ، پیوند عملی گسیخته را در عالم اندیشه برقرار می سازد:

·        با پر اندیشه پرندگان مهاجر را همراهی می کند.

·        این یکی از عناصر مهم محتوای نهفته در مفهوم «عشق پاک» است.

·        این به معنی هومانیسم انقلابی و همبستگی است.

3

شکسته بال ترین مرغ
همیشه
با پر اندیشه
پا به پای شما ست. 

·        این ضمنا به معنی وجود پیوند نوعی ـ طبقاتی ـ عاطفی ـ احساسی ژرف میان رهروان راه رهایش اجتماعی است.

·        این متعالی ترین فرم عشق میان انسانی است.

·        به همین دلیل، شاعر بدان نام عشق پاک داده است.

·        عشق شکسته بال ترین مرغ به رهروان راه رهایش اجتماعی، عشقی بی شائبه است.

·        عشقی عمدتا نوعی ـ طبقاتی است تا شخصی و منفعتی ـ عادی.

4

·        یکی از همسنگران محمد زهری در خاطراتش می نویسد که تحت شکنجه یکی از همسنگران خود را که دیگر زنده نبود، به عنوان دوست «لو» داده بود.

·        شباهنگام در سلول انفرادی شکنجه گاه، به خواب دیده بود که دوست مرده را بازداشت کرده اند و به همان سلول او انداخته اند.

·        در عالم خواب از شرم و پشیمانی اشک می ریخت و پوزش می خواست.

·        عشق پاک میان مبارزان رهایی اجتماعی، کیمیایی از این قرار است.

ادامه دارد.