جلال‌الدین
محمد بلخی معروف به
مولوی
(604 ـ 672)
سرچشمه:
صفحه فیسبوک
ترلان
تحلیلی از شین
میم شین
مولانا می فرماید:
«هر
حرفی می زند و هر عملی عاشق برای معشوق انجام می دهد
در حقیقت برای "عشق" است (مقصود)،
اما در ظاهر و صورت برای معشوق (بهانه)»
·
مولانا در این حکم خویش، از مفهوم «مقصود» بهره برمی گیرد.
·
این مفهوم اما
نتیجه تجرید چه چیزهائی است؟
1
مقصود
یعنی
قصد و نیت شده
مطلوب
خواسته
مثال
مقصود
از علم عروض آن است تا مردم بر نظم کلام قادر گردند.
این
منم یافته مقصود و مراد دل خویش
از
حوادث شده بیگانه و با دولت
خویش
·
با توجه به دو
مثال فوق الذکر، مقصود ظاهرا یکی از فرم های بسط و تعمیم آماج است.
·
هدف و آماج از علم عروض، آشنائی عملی مردم با نظم کلام است.
·
این من هستم که
به آماج و ایدئال خود نایل آمده ام.
·
در نتیجه بی
اعتنا به حوادث و قرین سعادت خویشم.
·
آماج اما به چه
معنی است؟
2
·
آماج به یک وضع آتی و یا به
یک نقطه پایانی نسبی هر توسعه اطلاق می شود که بوسیله انسان ها از میان انبوهی از اوضاع
عینی ممکنه بطور فکری پیشاپیش انتخاب می شود (تعیین کیفی
آماج) و مقرر می گردد (تعیین کمی آماج).
·
آماج تنها ببرکت عمل فعال انسانی می تواند تحقق یابد،
یعنی از خطه امکان به عالم واقعیت بگذرد.
·
آماج به یک چیز آتی نسبت داده می شود، ولی هر تعیین فکری
پیشاپیش حالات آتی بمعنی آماج نیست.
·
مراجعه کنید به آماج، دیالک تیک امکان و واقعیت در
تارنمای دایرة المعارف روشنگری
3
مولانا می فرماید:
«هر
حرفی می زند و هر عملی عاشق برای معشوق انجام می دهد
در حقیقت برای "عشق" است (مقصود)،
اما در ظاهر و صورت برای معشوق (بهانه)»
·
عشق بنظر مولانا،
مقصود و آماج عاشق است.
·
معشوق در قاموس عرفان، فاقد ارزش واقعی است.
·
معشوق بهانه و دستاویزی است برای نیل به عشق که مقصود و آماج عاشق است.
·
مولانا و حواریون او (طرفداران عرفان) بدین طریق و با این ترفند، دیالک تیک عاشق و معشوق را تخریب می کنند و به
جای آن دیالک تیک عاشق و عشق را می گذارند.
·
معشوق بدین طریق، بهانه واره و هیچ واره محسوب می شود.
·
معشوق در بهترین حالت، تا حد بهانه و دستاویزی کشکی و الکی تنزل می
یابد.
4
مولانا می فرماید:
«هر
حرفی می زند و هر عملی عاشق برای معشوق انجام می دهد
در حقیقت برای "عشق" است (مقصود)،
اما در ظاهر و صورت برای معشوق (بهانه)»
·
اگر دیالک تیک عاشق
ـ عشق ـ معشوق را در نظر گیریم.
·
عشق در آن صورت به
پل پیوند میان عاشق و معشوق بدل می شود.
·
عشق در آن صورت به وسیله وصل، به طریق برقراری رابطه میان عاشق و معشوق بدل می
شود.
·
وقتی مولانا معشوق را بهانه محسوب می دارد و عشق را مقصود و آماج عاشق جا می
زند، عملا دیالک تیک عینی (اوبژکتیو) عاشق و معشوق را به
شکل دیالک تیک ذهنی (سوبژکتیو) عاشق و عشق تحریف می کند.
·
وسیله و پل پیوند
بدین طریق تقدیس می شود و خود آماج و یا مقصود (وصل با معشوق) نابود می گردد.
·
اینجا نیز می
توان خردستیزی عرفان را به وضوح دید.
5
·
مفهوم عرفانی
مقصود در هر صورت با مفاهیم قصد و مقصد
خویشاوند است.
·
انسان در فلسفه طریقت و تصوف و عرفان، احتمالا به
مثابه رهرو (سالک، طارق، عارف) تلقی می شود که از مبدأ معینی شروع به حرکت (سیر و
سلوک) می کند و پس از طی طریقی (طریقت) به
مقصد می رسد.
·
رابطه مقصد با مقصود
از چه قرار است؟
6
توضیح فرق بین مقصد و مقصود آن است که
اگر من به بازار برای کتاب خریدن می روم
بازار
مقصد من است
و
کتاب مقصو من.
·
مقصد چیزی است که حاوی مقصود است.
·
می توان گفت که میان مقصد و مقصود رابطه دیالک تیکی فرم و محتوا برقرار است.
·
سفر به مقصدی در صورتی می تواند معنامند باشد که در آن، مقصودی باشد.
·
در غیر این صورت سفر بی هوده و بی معنا خواهد بود.
·
هدف از سفر به مقصدی در عین حال دستیابی به مقصودی است.
·
شاید بتوان بکمک این مفاهیم منظور
مولانا را دقیقتر و درست تر تبیین داشت:
7
مولانا می فرماید:
«هر
حرفی می زند و هر عملی عاشق برای معشوق انجام می دهد
در حقیقت برای "عشق" است (مقصود)،
اما در ظاهر و صورت برای معشوق (بهانه)»
·
در این صورت، دیالک تیک عاشق ـ عشق ـ معشوق به شکل دیالک تیک رهرو (سالک، عارف)
ـ مقصد ـ مقصود بسط و تعمیم می یابد.
·
مقصد به وسیله و مکان دستیابی به مقصود بدل می شود.
·
یعنی عشق به وسیله دستیابی به معشوق بدل می شود.
·
قضیه در عالم واقع نیز از همین قرار است.
·
عشق به مثابه دلال محبت، عاشق و معشوق را به یکدیگر وصل می کند.
·
عشق عاشق و معشوق را به یکدیگر لحیم می کند.
·
خردستیزی عرفان در تخریب و تحریف این دیالک تیک است.
·
عرفان جای مقصد و مقصود را عوض می کند.
·
عرفان جای وسیله و آماج را عوض می کند.
·
به همین دلیل ادعا می کند که عشق نه وسیله وصل عاشق به معشوق، بلکه مقصود و یا
آماج نهائی و اصلی و اصیل عاشق (عارف و صوفی و سالک) است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر