سیری در حماسه داد (115)

اثری از فرج الله میزانی (جوانشیر)

(از قربانیان قتل عام زندانیان سیاسی در سال 1367)

سرچشمه:

 راه توده  

ویرایش از شین میم شین

فصل نهم

زن  و عشق در شاهنامه

بخش دوم

 عشق پهلوانان

در شاهنامه  

ادامه

  

·        سومین و چهارمین عشق زیبای شاهنامه نیز به خاندان نیرم تعلق دارد:

الف

·        عشق گردآفرید و سهراب که نا شکفته می پژمرد.

ب

·        عشق منیژه به بیژن

·        بیژن نیز از پهلوانان ایران و نواده رستم بوده است.

1

·        با آنکه داستان بیژن و منیژه در شاهنامه به تفصیل آمده، ما ضرورتی نمی بینیم که از آن به تفصیل صحبت کنیم.

·        ما برای بیان مقصود خود، نیازی بدان نمی بینیم.

·        تنها به این یادآوری اکتفا می کنیم که این داستان نیز بر همان پایه ای استوار است که عشق رودابه و زال.

الف

·        در اینجا هم منیژه از گوهر دیگری است:

·        دخت افراسیاب است.

·        (گوهر؟ شین میم شین.)  

ب

·        در اینجا هم دختر است که در عشق پیشقدم شده، عاشق بیژن می شود و دنبال او می فرستد و آزادانه با او عشق می ورزد.

ت

·        در اینجا هم منیژه بیشتر عاشق مردانگی بیژن است تا ظاهر زیبای او.

2

·        ذکر دو مطلب نیز به درک عشق های شاهنامه کمک می کند:

الف

·        یکی اینکه این عشق ها از طرف بزرگان و قهرمانان ستوده شاهنامه پذیرفته شده اند.

·        هیچ یک از آنها عاشق و معشوق را به خاطر عشقی که در دل دارند، سرزنش نمی کنند.

ب

·        همانقدر که هوسرانی ها و عیاشی های شاهان در نظر پهلوانان و بزرگان ناپسند است، عشق پاک این جوانان- چه دختر و چه پسر- به نظر آنها زیبا و ستودنی است.

ت

·        گاه دلواپسی پدر و مادر دختر احساس می شود، ولی معمولا این نگرانی نیز به اصل عشق مربوط نبوده است.

3

·        مسئله عشق زال و رودابه تا دربار منوچهر می رسد و در انجمن اخترشناسان و موبدان بررسی می شود.

4

·        عشق بیژن و منیژه سبب به چاه افتادن بیژن می شود، دخالت منوچهر- شاه ایران- و تجهیز نیرو و اعزام رستم به توران را به دنبال می آورد و خطراتی را به دنبال می آورد.

5

·        اما هیچ کس به عاشق و معشوق به خاطر این عشق و دشواری هایی که بوجود آورده، ایرادی نمی گیرد.

6

·        دومین نکته اینکه عشق های شاهنامه نیز حماسی اند و تفاوت آنها با آنچه که در اشعار غنایی قرن های اخیر دیده می شود، از زمین تا آسمان است.

7

·        اشعار غنایی فوق الذکر معمولا از آه و ناله عاشق برای جلب نظر معشوق سرشارند.

·        عاشق در این اشعار، شخصیت انسانی خود را تخریب می کند، از بی وفایی معشوق، درد هجران می نالد و وصال را پایان عشق می داند.

8

·        اما عشق های شاهنامه پر از نشاط ، اعتماد بنفس و اطمینان خاطرند.

·        در این عشق ها عظمت انسان و نه خفت آن نمایان می گردد.

پایان

ادامه دارد.