جهانتصویر

 

پروفسور دکتر هلموت میلکه

برگردان شین میم شین

  

·        جهانتصویر در زبان عامیانه مترادف با جهان بینی مورد استفاده قرار می گیرد.

1

·        تفاوت جهان بینی با جهانتصویر به شرح زیر است:

الف

·        جهان بینی حاکی از درک فعال ترکیبگرانه و سیستم سازانه ی یکپارچه از جهان است و نتایج رشته های علوم منفرد مختلف را در اختیار نقطه نظر واحدی قرار می دهد.

·        جهان بینی انعکاس فلسفی آگاهانه است.

ب

·        جهانتصویر اما عبارت است از ترکیبی از نتایج علم منفرد واحدی.

·        جهانتصویر ـ بر خلاف جهان بینی ـ انعکاس فلسفی آگاهانه نیست.

2

·        از این رو ست که از جهانتصویر های زیر سخن می رود:

الف

·        جهانتصویر فیزیکی

ب

·        جهانتصویر ستاره شناسی و غیره

3

·        ضمنا جهانتصویرهای مورد نظر در رابطه ی مختصات قرار می گیرند و می توانند با یکدیگر تناقضاتی داشته باشند.

4

جهانتصویر آناکسی مندر

 

·        همانطور که ذکر شد، جهانتصویر ـ بر خلاف جهان بینی ـ انعکاس فلسفی آگاهانه نیست و لذا چسبیدن به جهانتصویر صرف یکی از علوم منفرد (فیزیک، بیولوژی و غیره) یکی از گشتاورهای مهم  پوزیتیویسم است.

·        مراجعه کنید به پوزیتیویسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

5

·        در عرصه مفهوم «جهانتصویر»، اگرچه جهانتصویرهای شیئی دست بالا دارند، اما از جهانتصویرهای پسیکولوژیکی (روانشناسی)، جهانتصویر تاریخی و غیره نیز سخن می رود.

6

·        جهانتصویرهای شیئی مدت های مدیدی بمثابه تصویری، یعنی تجسمی تلقی می شدند.

·        اما معارف فیزیک مدرن موجب تغییراتی در این برخورد شد.

·        زیرا عناصر جهانتصویرهای شیئی مثلا ذرات هسته ای بمثابه ساختارهائی بغرنج و غیرتجسمی مطرح شدند و ساختار فضا (مکان) تا حدود زیادی خصلت تجسمی خود را از دست داد.

7

·        بنیادی ترین و فراگیرترین جهانتصویر، یعنی جهانتصویر فیزیکی (و همچنین ستاره شناسی) امروزه قبل از همه بر مبنای معارف فیزیک نظری (تئوری نسبیت، تئوری کوانتومی، تئوری ذرات هسته ای) تعیین می شود.

·        مراجعه کنید به تئوری نسبیت، تئوری کوانتومی، ذرات هسته ای در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

8

 ماکس پلانک (1858 ـ 1947)

فیزیک دان مهم آلمانی (فیزیک نظری)

مؤسس فیزیک کوانتومی

کاشف کوانتوم تأثیر پلانکی

برنده جایزه نوبل برای فیزیک (1919)

·        به قول ماکس پلانک روابط  غیرتجسمی آغازین جهانتصویر فیزیکی پس از اشتغال طولانی با آنها نوعی تجسم پذیری کسب می کنند.

9

·        این تمایل به تجسم پذیری که بوسیله ساختار تاریخی ـ تکاملی دستگاه معرفتی انسان مشروط می شود، در تحلیل نهائی سبب آن شده که انسان ها به ترسیم «تصویری از جهان» علاقه مند شده اند.

10

·        در مطابقت با روند پیش رونده ی شناخت انسانی، توانائی تجسم و مفهوم تجسم چندان توسعه می یابد که می توان از تبدیل تقریبی معارف عقلی و مجرد  به معارف تجسمی و یا شبه تجسمی سخن گفت.

·        مراجعه کنید به تجسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

11

·        از این رو ست که جهانتصویر خود را دیگر بطور مکانیسیستی به چیزهای محسوس محدود نمی کند.

·        اینجا نیز دیالک تیک حسی و عقلی در روند شناخت خود را نمایان می سازد. 

     

·        مراجعه کنید به تجسم، تجسم پذیری، جهان بینی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان