تحلیل دیالک تیکی ضرب المثل ها (3)

شین میم شین

آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.

·        معنی تحت اللفظی:

·        می خواست موهای زیر ابرویش را بردارد، چشمش را کور کرد.

1

آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.

·        در این ضرب المثل، دیالک تیک نمودین و ماهوی (اصلی و فرعی)  به شکل دیالک تیک بینائی و زیبائی بسط و تعمیم داده می شود:

·        سوبژکت مورد نظر به نیت زیباتر کردن کسی و یا زیبا شدن خویش می خواهد که موهای زیر ابروی کسی را و یا خودش را بردارد.

·        این کار او اما به قیمت نابینائی حریف و یا خود او تمام می شود.

2

·        این ضرب المثل بیشک ریشه تجربی داشته است:

الف

·        مادر دست و پا چلفتی ـ به عنوان مثال ـ  قصد برداشتن موهای زیر ابروی دختر جوانش را داشته است، ولی به هر دلیلی به چشم او آسیب سانده است.

ب

·         و یا دختر جوان بی تجربه ای برای اولین بار قصد برداشتن موهای زیر ابرویش را داشته است.

·        ولی به دلایلی به چشمش آسیب رسانده است.

3

·        اگر مثال منفرد و مشخصی برای این ضرب المثل عام و انتزاعی (مجرد) بجوییم، به مثال های تجربی از قبیل زیر می رسیم:  

الف

·        کسی می خواست به پسر و یا دخترش چیزی بیاموزد.

·        ولی به سبب بی شعوری و بی تربیتی، سیلی محکمی به صورت او می زند و موجب کر شدن او می گردد.

·        در این جور موادر می توان از این ضرب المثل استفاده کرد:

آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.

ب

·        اجامر جمهوری یأجوج و مأجوج می خواستند، جامعه را در سنت رسول اکرم اصلاح کنند.

·        ولی به هر دلیلی جامعه را به تیمارستانی و در بهترین حالت به طویله ای بدل کرده اند.

·        در این مورد نیز می توان گفت:

آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.

4

·        ایراد این ضرب المثل و ضرب المثل های مشابه در خصلت توصیفی صرف آنها ست:

·        این جور ضرب المثل ها در حد توصیف پدیده می مانند و بندرت دست به تحلیل و توضیح پدیده مربوطه می زنند و آن را علت یابی نمی کنند.

·        مراجعه کنید به توصیف، توضیح در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

·        به همین دلیل نقش آموزشی ـ پرورشی ـ تربیتی آنها بسیار نازل می ماند.

5

آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.

·        به همین دلیل می توان گفت که این جور ضرب المثل ها نقش بیدارگر و روشنگر ندارند.

·        یعنی به دانش شنونده چیزی اضافه نمی کنند.

6

آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.

·        این جور ضرب المثل ها چه بسا مخرب و بی رحمانه و آنتی هومانیستی اند.

·        چون از طعنه و تمسخر و تحقیر و توهین و تخریب آکنده ند.

·        به همین دلیل به توسعه و تکامل اعضای جامعه کمک نمی کنند.

·        بلکه برعکس، شکاف میان اعضای جامعه را تعمیق می بخشند و سدی در راه همزیستی مبتنی بر مساعدت و هماموزی و همکاری و همیاری محسوب می شوند.

·        به عبارت دیگر، آزارنده اند و نه سازنده.

·        ویرانگرند و نه روشنگر.

·        وحشیانه و بربرمنشانه اند و نه متمدنانه و فرهنگمندانه.

·        لومپنی اند و نه پرولتری.

·        ضد اجتماعی اند و نه اجتماعی

·        (آ سوسیال اند و نه سوسیال)  

ادامه دارد.