تحلیل دیالک تیکی ضرب المثل ها (11)

شین میم شین

آنقدر مار خورده که افعی شده.

·        این ضرب المثل احتمالا بر پایه یکی از دو خرافه زیر تشکیل شده است:

الف

·        اولا بر پایه این خرافه که گویا مار با افراط در خوردن مار، افعی می شود.

ب

·        ثانیا بر پایه این خرافه که هر جانوری هر چه بخورد به همان تبدیل می شود:

·        مثلا اگر گرگی در خوردن گوسفند افراط کند، به گوسفند استحاله می یابد.

1

آنقدر مار خورده که افعی شده.

·        محتوای این ضرب المثل به احتمال قوی، منفی است:

·        مثلا شاید بتوان آن را در مورد جلادی بکار برد که از بس آدم کشته، در حرفه خود خبره به تمام معنی شده است.

2

آنقدر مار خورده که افعی شده.

·        شاید بتوان همین ضرب المثل را در مورد جیب بری، دزدی، رهزنی و یا شیادی بکار برد، که از بس در حرفه خود تجربه اندوخته، به جیب بر، دزد، رهزن و یا شیادی کارکشته و مجرب بدل شده است.

·        آن سان که به آسانی آب خوردن جیب کسی را خالی می کند و یا مال و منالش را می دزد و یا گمراهش می سازد.

آن‌ ممه را لولو برد.

·        این ضرب المثل بیشک بر اساس پاسخی سر هم بندی شده که به هنگام گرفتن کودکان از شیر، تحویل آنها داده می شود:

·        «ممه را لولو برد.»

·        لولو ظاهرا هیولای مهیبی است که اگر چیزی را ببرد، بازپس گرفتنش محال است.

·        مردم بعضی جاها خرافه را با شیر مادر به خورد کودکان بی دفاع می دهند و خردسالان بی دفاع را از همان ایام خردسالی مسموم می سازند.

1

آن‌ ممه را لولو برد

·        این ضرب المثل معمولا در مواردی بکار برده می شود که شرایط موجود بدتر می گردد:

·        مثلا سطح دستمزد تنزل می یابد و یا کمک های اجتماعی معینی حذف می شوند، مردم جماعت غافل را قطع امید می کنند و می گویند:

·        آن ممه را لولو برد.

2

آن‌ ممه را لولو برد

·        پس از پیروزی ضد انقلاب فئودالی ـ فوندامنتالیستی، زنان محلات در تهران با تأسفی عمیق تغذیه رایگان در مدارس را یاد آوری می کردند و همین ضرب المثل را در نهایت نومیدی و استیصال تحویل یکدیگر می دادند:

·        گذشت آن زمان که شیر زیر دست و پا ریخته می شد و حیف و میل می شد.

·        اکنون برای خرید ذلت بار لیتری شیر باید ساعت ها در صف ایستاد و دشنام و توهین و سرکوفت هر بقال پفیوزی را تحمل کرد.

3

·        مردم احتمالا میان وفور شیر و مواد غذائی در زمان شاه و شیر مادر به کودک رابطه معنوی برقرار می کردند و ضرب المثل «برده شدن ممه از سوی لولو»  را به خدمت می گرفتند.

·        شاید هم به وحشت انگیزی عجوزه های عهد عتیق که از اعماق تاریخ بازگشته بودند و بر گرده خلایق نشسته بودند، اشاره داشتند.

پایان