حکایت سیزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۳۵ ـ ۳۷)
بخش اول
۱
بفرمود، تا مهتران خدم
بخواندند پیر مبارک قدم
معنی تحت اللفظی:
پادشاه مهتران خدمتکاران دربار را برای دعوت مبارک قدم فرستاد.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک های زیر
را
برای تبیین نظر خود بسط و تعمیم می دهد:
الف
دیالک تیک مه و که
را
ب
دیالک تیک دم و قدم
را
سعدی
دیالک تیک طبقه حاکمه و توده
را
به
شکل مهان و کهان بسط و تعمیم می دهد.
ضمنا
از
هیرارشی (سلسله مراتب) خدمه دربار پرده برمی دارد.
مهترین خدام
را
برای دعوت پیر مبارک دم می فرستد.
سعدی
ضمنا
دیالک تیک تئوری و پراتیک
را
به
شکل دیالک تیک دم و قدم بسط و تعمیم می دهد.
البته نه برای اولین بار.
سعدی
پیر پارسا
را
که
قبلا
مبارک دم
قلمداد کرده بود،
اکنون
به
صفت «مبارک قدم»
مجهز می سازد
تا
ضمنا
ورود او به دربار را به فال نیک بگیرد.
بدین طریق این باور را در ذهن خواننده ایجاد می شود که پیر پارسا با آمدن خود، نیروی معالج را نیز به همراه آورده است.
یعنی
نه تنها نفس او به رحمت الهی سرشته است، بلکه قدم او نیز.
سعدی
اما همزمان قدم و دم را از محتوای واقعی تهی می کند و از نیروئی موهوم پر می سازد.
نتیجه این می شود که نه در قدم پیر پارسا نیروئی مادی وجود دارد و نه در دم او شعوری تجربی، علمی و عقلی.
قوه رهایی بخش در آسمان است.
در ماوراء الطبیعه است و پیر پارسا فقط واسطه است.
البته
قدم و دم او می تواند تأثیر روانی اعمال کند.
اگر بیمار به دم و قدم او ایمان داشته باشد.
در واقع
این خود ارگانیسم است که با آمدن و دعای او نیروی «خود شفابخشی» تولید می کند و بیمار را از شر بیماری معینی نجات می دهد.
۲
بگفتا:
«دعائی کن، ای هوشمند
که در رشته، چون سوزن ام پای بند»
معنی تحت اللفظی:
گفت:
دعایی بکن
چون من بسان سوزن در نخ (رشته) گرفتار آمده ام.
سعدی
در این بیت شعر،
با مهارت خارق العاده ای،
واژه رشته
را
با
دو مفهوم و محتوا پر می کند:
الف
به
معنی مرض رشته
ب
به
معنی نخ
در
دیالک تیک رشته (نخ) و سوزن
سعدی
علاوه بر این مثل ماتریالیستی
دیالک تیک علت و (۱) را به شکل دیالک تیک انگل رشته و مرض رشته بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی
علاوه بر این مثل ماتریالیستی
دیالک تیک علت و (معلول) را به شکل دیالک تیک انگل رشته و مرض رشته بسط و تعمیم می دهد.
همانطور که سوزن در نخ (رشته) گیر می کند، پای بند می شود و نمی تواند خود را از دست آن خلاص کند، پادشاه هم به همان سان به بیماری لاعلاج رشته گرفتار آمده است و راه خروجی نمی یابد.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک فرم و محتوا را به شکل دیالک تیک کلمه و (۲) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک فرم و محتوا را به شکل دیالک تیک کلمه و مفهوم بسط و تعمیم می دهد و فرم واحدی را برای مفاهیم متفاوت به خدمت می گیرد:
او کلمه رشته (فرم) را به معانی نخ و مرض رشته (مفهوم) به کار می برد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر