شعری از مجید نفیسی (18)

مرگ گئومات

ادامه

·        بیش از دو هزار و پانصد سال پیش

·        دو برادر سوداگر، تاپوسا و بالیکا

·        از زادگاه خود بلخ به ایالت بیهار رفتند

·        تا به خدمت بودای بیدار برسند.

·        آنها هشت هفته پس از بودا شدن گئوتاما

·        او را در پایین درخت «راجیاتانا» دیدند.

·        این دو برادر نخستین کسانی بودند

·        که کاسه ی گدایی او را پر کردند

·        و با پیشکش کلوچه و عسل

·        او را به شکستن روزه فرا خواندند

·        و سپس در زیر منبر (پای منبر)  بودا نشستند.

·        هنگام بازگشت به رسم یادگاری

·        بودا هشت تار موی خود را به آنها داد

·        که دو برادر با خود به بلخ آوردند

·        و به پاس آنها زیارتگاهی ساختند.

·        در میان مردم غیر راهب

·        این دو برادر ایرانی

·        نخستین پیروان بودا شمرده می شوند.

«انگوتارا نیکایا»

 یا «مجموعه ی تدریجی»،

متعلق به طریقه ی تراوادا بودایی،

به زبان پالی،

کتاب اول.

·        در سال 399 میلادی،

·        فا ـ هین و چهار راهب دیگر

·        بر آن شدند که در جستجوی کتاب های نظم رهبانی

·        از چین به هندوستان بروند.

·        راهیان پس از گذشتن از سرزمین ختن و رود سند

·        به کشور گاندهارا رسیدند

·        جایی که در گذشته آشوکا ـ شاهنشاه بودایی ـ فرمان می راند

·        و از بامیان، کابل و سیستان

·        تا قندهار و پیشاور را در بر می گرفت.

·        وقتی که بودا هنوز به نیروانا نرفته بود

·        در گاندهارا چشم هایش را به مرد نابینایی داد

·        و مردم در آن نقطه گنبدی ساختند

·        با لایه های زرین روی صفحه سیمین

·        راهبان این کشور بیشتر شاگردان مکتب «چرخ کهتر» بودند

·        و با این وجود که فا ـ هین و همراهانش

·        از مکتب “«چرخ مهتر» پیروی می کردند

·        در فصل بارانی از سفر باز ایستادند

·        و در بهارستان «اژدها» اقامت گزیدند.

·        سپس آنقدر رفتند تا به کرانه های شمالی رود گنگ رسیدند

·        به جایی که بودا در آن نقطه، قانون را به شاگردانش آموخت و به آنها

·        از بیهودگی زندگی گفت

·        و از بدن که چون کف روی آب، ناپایدار است.

·        در این نقطه گنبدی ساخته شده

·        و همچنین، پایین تر، گنبدهای دیگر

·        هر جا که بودا نشسته یا راه رفته.

·        آنگاه راهیان به زادگاه کاسیاپا بودا رسیدند

·        دوم به زادگاه کراکوچاندا بودا

·        سوم به زادگاه کاناکامونی بودا

·        و سرانجام به شهر کاپیلاواستو در جنوب نپال

·        زادگاه دانای ساکیا، گئوتاما بودا.

·        در آنجا نه شاهی بود، نه رعیتی

·        همه ویرانی بود و رهاکردگی.

·        در جایی که کاخ متروک پدر بودا

·        شاه سودهودانا قرار داشت

·        تنها چند راهب بودایی

·        و یک دوجین خانوار کشاورز زندگی می کردند.

·        در آنجا شمایل هایی از شاهزاده بودا،

·        پسر و زنش دیده می شد.

دلیجان

کالسکه بزرگ برای حمل و نقل مسافر در قدیم

·        همچنین گنبدهایی ساخته بودند

·        در جایی که گئوتاما بودا با تماس خرطوم فیلی سفید

·        با اندام مادرش

·        به زهدان او راه یافت،

·        و جایی که با دلیجانش دور زد

·        به هنگام دیدن مرد بیمار

·        بیرون از دروازه خاوری شهر.

·        همچنین جاهایی نشانه گذاری شده

·        مانند:

·        جایی که حکیم پیر

·        سی و دو نشانه ی بودا را در نوزاد دید،

·        جایی که بودا همراه با پیشکارش آناندا

·        سوار بر فیل از راه رسید

·        و چون فیل تیر خورد و به پهلو افتاد

·        او فیل را دوباره سر پا کرد،

·        جایی که او تیری را به سوی جنوب خاوری پرتاب کرد

·        که پس از گذشت سی لی، زمین را شکافت

·        و از آن چشمه ای جوشید

·        که راهیان از آن آب می نوشند،

·        جایی که بودا پس از رسیدن به خرد از آنجا بازگشت

·        تا به دیدار پدر تاجدارش بیاید

·        جایی که پانصد تن از تیره ی سکایا

·        از خانواده های خود جدا شده

·        به نزد بودا آمدند،

·        جایی که زمین از شش پهلو تکان خورد

·        و بودا در آنجا از قانون با ایزدان سخن گفت،

·        جایی که چهار شاه ایزدان در برابر چهار درگاه ایستادند

·        و نگذاشتند که پدر تاجدار بودا به درون آید،

·        جایی که بودا زیر درخت انجیر هندی نشست

·        با چهره اش به سوی خاور

·        و خاله اش پراجاپاتی نخستین زن راهب

·        که پس از مرگ مادرش او را پرورانده بود

·        گروهی از زنان راهب را به حضورش آورد

·        و جایی که شاه وئیدوریا نسل ساکایا را از زمین کند

·        اما آنها به هنگام مرگ همه از پاکان شدند

·        و مردم به یاد آنها گنبدی برپا کرده اند.

·        چند لی دورتر در شمال خاوری شهر

·        کشتزار شاه دیده می شد

·        جایی که بودا زیر درختی می نشست و به گل ها نگاه می کرد.

·        پنجاه لی دورتر در خاور شهر

·        باغ پر گلی بود به نام لومبینی

·        جایی که مادر بودا ـ شهبانو مایا ـ

·        به درون برکه رفت و خود را شست

·        و پس از آمدن به سوی کرانه ی شمالی

·        بیست گام برداشت و دستش را بلند کرد

·        و شاخه ای از درخت «سال» را گرفت،

·        با چهره اش به سوی خاور

·        و بودا را به دنیا آورد.

·        وقتی که نوزاد به خاک افتاد

·        بی درنگ هفت گام برداشت

·        در زیر نگاه دو شاه اژدها

·        و در دم از آنجا چشمه ای جوشید.

·        راهبان از این چشمه و آن برکه

·        پیوسته آب برمی دارند و می نوشند.

·        در زندگی همه ی بوداها

·        تجلیات بسیاری دیده شده

·        اما تنها چهار رخداد است که مکان های آن

·        یکی پس از دیگری نشان می شوند:

·        یکم جایی که به حکمت کامل رسیدند و بودا شدند

·        دوم جایی که چرخ «قانون» را گرداندند

·        سوم جایی که از گفتمان راستین سخن گفتند

·        و نمایندگان مذاهب ناراستین را کوبیدند

·        و چهارم جایی که به زمین بازگشتند

·        پس از اینکه به آسمان رفته بودند

·        تا از قانون با مادران خود سخن گویند.

·        افسوس!

·        کشور کاپیلاواستو یا «حسن زیبا»

·        چشم انداز گسترده ای است از آبادی های متروک.

·        مردم اندک اند و دور از هم زندگی می کنند

·        و در راه ها باید پیوسته

·        مراقب فیل های سفید و شیرها باشند.

«گزارشی از شاه نشین های بودایی»،

سفرنامه ی راهب چینی فا ـ هین

 پیرو طریقه ی ماهایانا بودایی،

 در هند و سراندیب،

از بخش های 1، 20، 21 و 22.

پایان

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری