سیاوش کسرائی زیر ذره بین تحریف (3)

  سیاوش کسرائی

(1305 ـ 1374)

(اصفهان ـ وین)  

ویرایش، تأمل و تحلیلی از

گاف سنگزاد  

پیشکش به

 هوشنگ ابتهاج (سایه)   

  

باور کنم که دل

روزی نمی ‌تپد؟

نفرین برین دروغ ، دروغ هراسناک

·        معنی تحت اللفظی:

·        آیا باید به این دروغ هراسناک باور کنم که روزی دل از تپش باز می ایستد؟

·        این سخن سیاوش به چه معنی است؟  

1

باور کنم که دل

روزی نمی ‌تپد؟

نفرین برین دروغ ، دروغ هراسناک

·        محتوای معنوی این سخن سیاوش، طغیان شاعر بر عفریت مرگ است.

·        این سخن شاعر در واپسین لحظات عمر کوتاه و جانکاه خویش، به معنی دفاع سرسختانه از زندگی است.

·        سنجابی ها هرگز نمی توانند مواضع هومانیستی رادیکال از این نوع را حتی به مخیله خراب و خواب آلود خود خطور دهند، چه رسد به اتخاذ چنین مواضعی.

·        بورژوازی واپسین هرگز نمی تواند جز نیهلیسم، جز ایراسیونالیسم، جز فاشیسم، جز فوندامنتالیسم، جز پسیمیسم، جز اسکپتیسیسم سنگری حفر کند.

·        بورژوازی واپسین اصلا بیل  وکلنگ تئوریکی ـ اتیکی و کلا ایده ئولوژیکی لازم را برای حفر سنگر هومانیستی در اختیار ندارد.

·        کسانی که می کوشند تا با مسخ سیاوش کسرائی، سنجابی ئی از او سرهم بندی کنند، باید دو بار بیندیشند.

·        مسخ سیاوش های گذشته از تل آتش ها، آسان نخواهد بود.

2

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

پیغام من به بوسه لب‌ ها و دست ‌ها

پرواز می ‌کند

باشد که عاشقان به چنین پیک آشتی

یک ره نظر کننند

·        معنی تحت اللفظی:

·        شعر من به ساحل آینده پل می زند.

·        پلی که رهروان سرخوشی از آن خواهند گذشت.

·        پیام من با بوسه لب ها و دست ها پر می کشد تا عاشقان به این پیک آشتی باری نظر کنند.

·        سیاوش پس از حفر سنگر هومانیستی، پرچم ایده ئولوژیکی می افرازد:

3

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        سیاوش با صراحت روشن تر از آفتاب اعلام می دارد که شعرش پل پیوند میان امروز و فردا ست:

·        پلی است تا نسل حاضر در عبور از آن، به ساحل آینده رسد.

·        اما در گذر از این پل نه همه اعضای همه طبقات اجتماعی، بلکه فقط رهروان سرخوشی می توانند به ساحل آینده رسند.

·        منظور شاعر از مفهوم «رهروان سرخوشی» چیست؟

4

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        سیاوش در این بیت شعر به تبیین خصایص سوبژکت گذرنده از پل شعر خویش می پردازد:

الف

·        اولین خصیصه سوبژکت مورد نظر شاعر، تحرک (موبیلیته) است.

·        رهروی است.

ب

·        دومین خصیصه آن، دسته جمعیت (کلکتیویته) است.

·        سوبژکت مورد نظر شاعر نه تکروی تک و تنها، نه آوانتوریست خودخواه خودستای خودشیفته محبوس در خانه تیمی، بلکه سوبژکتی کلکتیو است، از سرتاپا توده ای است.

·        سیاوش اینجا با دار و دسته های فئودالی، فاشیستی، فوندامنتالیستی، آنارشیستی موسوم فدائی و مجاهد و لیملام و دیمدام مرزبندی می کند.

·        کسانی که عکس ها و اشعار معینی از سیاوش را ساده لوحانه و یا ساده لوح فریبانه به عنوان سمپاتی او به فدائیان و مجاهدین  و غیره تفسیر می کنند، آب در هاون می کوبند.

·        سیاوش با همه اعضای طیف روشنفکریت تماس داشته است، ولی خر نبوده است تا از تمیز سره از ناسره عاجز باشد.

ت

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        سومین خصیصه سوبژکت مورد نظر شاعر، حرکت به سوی آینده است.

·        عابرین مورد نظر شاعر از پل شعرین پیوند میان مضارع و مستقبل، به سوی آینده روان اند.

·        این اما به چه معنی است؟

پ

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        این اولا بدان معنی است که سوبژکت مورد نظر شاعر هدف، آماج، مقصد و دورنمای طبقاتی و تاریخی دارد.

·        سیاوش بدین طریق با داز و دسته ها و گرایشات و سمتگیری های طبقاتی زیر مرزبندی می کند:

1

·        سیاوش اولا با عرفان، با گوشه گیری، با عزلت گزینی، با انفعال، با فرو رفتن در خویشتن خویش، با درونگرائی مرزبندی می کند.

·        سوبژکت شعر سیاوش در حال حاضر، در زمان مضارع درجا نمی زند.

·        بلکه به سوی آینده می شتاید.

·        سوبژکت شعر سیاوش، نه راهب و عارف و دیرنشینی منفعل و خود شیفته، بلکه رهروی موبیل و فعال، هدفمند و اماجگرا ست.

·        آماجی که در آینده است.

·        کسانی که در این مستند مدعی کشف یأس و درونگرائی در اشعار واپسین سیاوش اند، معلوم نیست که ترفند طبقاتی خود را از کجای این شعر واپسین استخراج کرده اند.

2

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        سیاوش در این بیت شعر، ثانیا با ارتجاع از هر نوع مرزبندی می کند.

·        سوبژکت شعر سیاوش نظر به آینده دارد و نه به گذشته.

·        مستقبلگرا ست و نه مرتجع و نه ماضیگرا.

3

·        سیاوش ثالثا با فوندامنتالیسم از هر نوع مرزبندی می کند.

·        فرق هم نمی کند که فوندامنتالیسم کوروشیستی باشد و یا شیعیستی و استالینیستی ـ نوستالژیستی باشد.

·        ماضی برای سیاوش فقط برای نقد دیالک تیکی لازم است و نه برای برگشت توهم آمیز بدان.

·        سیاوش شاعر توده است و نه شاعر طبقات انگل مفتخور ممتاز.

·        توده در ماضی جز غل و زنجیر بر گرده و دست و پا چیزی ندارد تا در آرزوی برگشت بدان غوطه ور گردد.

·        به همین دلیل شعر شاعر توده نه به سوی اعماق تاریخ، نه به دوران کوروش کبیر و یا صدر اسلام و یا حتی به عصر سوسیالیسم واقعا موجود، بلکه فقط و فقط به سوی فردا، به سوی آینده پل می کشد.

·        کسانی که می کوشند تا شعر سیاوش را به فوندامنتالیسم کوروشیستی و گوگوشیستی بچسبانند، اگر ساده لوح نباشند، ساده لوح فریب اند.

4

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        سیاوش در این بیت شعر، سوبژکت مورد نظر خود را، رهروان سرخوشی می نامد.

·        او در مفهوم «سرخوشی» گشتاورهای ایده ئولوژیکی مهم توده را تجرید می کند:

5

·        قبل از همه، خوش بینی فلسفی ـ تاریخی سوبژکت مورد نظر خود را.

·        سیاوش بدین طریق، با پسیمیسم (بدبینی)، یأس، نیهلیسم (پوچیگرائی)، فاشیسم و فوندامنتالیسم مربندی می کند.

6

پُل می ‌کشد به ساحل آینده، شعر من

تا رهروان سرخوشی از آن گذر کنند

·        سیاوش ضمنا با صفت رهرو سرخوشی از امید علمی، انقلابی و قانونمند سوبژکت مورد نظر خود پرده برمی دارد.

·        دل رهروان به سوی آینده سرشار از سرخوشی است.

·        این تداوم بی چون و چرای استراتژی دفاع از زندگی است که مختص توده های مولد و زحمتکش است.

·        سنجابی ها کجا و این سنگرهای ایده ئولوژیکی اوپتیمیستی ـ انقلابی ـ توده ای کجا؟

ادامه دارد.