شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت اول
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۵۳)
بخش اول
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
نه خواهنده ای بر در دیگران؟
به شکرانه، خواهنده از در مران!
معنی تحت اللفظی:
اگر به گدایی به در این و آن نمی روی، برای شکرگزاری،
گدا را از درت مران.
سؤال
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک داد و ستد
را
به شکل دیالک تیک نعمت و (۱) و به شکل دیالک تیک خواهنده نبودن و خواهنده نراندن بسط و تعمیم می دهد.
جواب.
سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک داد و ستد را به شکل دیالک تیک نعمت و سپاس و به شکل دیالک تیک خواهنده نبودن و خواهنده نراندن بسط و توسعه می دهد.
توانگری به گدایی کمک می رساند.
از دو صورت قصه خالی نیست:
یا
گدا
قادر به ادای «دادی» در مقابل «ستدی» است،
که دریافت کرده است
و
یا
نیست.
اگرگدا معادل کمک او را پرداخت کند،
دایره داد و ستد بسته می شود و کسی، دیگر مدیون کسی نمی ماند.
اگر گدا معادل کمک او را پرداخت نکند، بدهکار او می ماند و دهنده در انتظار ستد خویش به کمین می نشیند و در هر فرصت مناسب و نامناسب
طلب خود را یاد آور می شود.
در دیوان حافظ بارها به این امر برخورد می کنیم:
ما را بر آستان تو، بس حق خدمت است
ای خواجه، باز بین به ترحم غلام را
معنی تحت اللفظی:
ما عمری غلام تو بوده ایم.
ای صاحب غلام بر غلام از سر ترحم، مظری بکن.
حافظ به عنوان غلام برای خواجه ای خدمت کرده است (داد)، بی آنکه اجر و مزد خدمت خود را (ستد) دریافت کند:
دایره داد و ستد هنوز بسته نشده است و حافظ طلب خود را به یاد خواجه می اندازد و از او می خواهد که به غلام خود ترحم کند.
اگر ناتوان قادر به ادای « داد» نباشد، چاره ای جز سپاس و دعا نمی یابد.
سؤال
دیالک تیک داد و ستد، در این صورت، به دیالک تیک توانگر و (۲) مبدل می شود.
جواب
دیالک تیک داد و ستد، در این صورت، به دیالک تیک توانگر و گدا مبدل می شود.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر