شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۴۸ ـ ۴۹)
بخش سوم
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
بیندیش در قلب هیجا مفر
چه دانی، که ز آن که باشد ظفر؟
معنی تحت اللفظی:
در گرماگرم جنگ
به
راه فرار بیندیش.
برای اینکه برنده جنگ از قبل معلوم نیست.
سؤال
سعدی در این بیت شعر،
دیالک تیک پیوست و گسست
را
به
شکل دیالک تیک پیروزی و (۱)، دیالک تیک ستیز و (۲)، دیالک تیک پیشروی و (۳) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر،
دیالک تیک پیوست و گسست
را
به
شکل دیالک تیک پیروزی و شکست، دیالک تیک ستیز و گریز، دیالک تیک پیشروی و عقب نشینی بسط و تعمیم می دهد.
این بخش از حکایت به رهنمودهای جنگی سعدی به پادشاه اختصاص دارد.
ایدئولوگ طبقه حاکمه فئودال بودن سعدی،
اکنون
روشنتر نمودار می گردد.
سعدی شاعری کناره گیر و بیطرف نیست.
او جانبدار سرسخت نظام جامعتی حاکم است، نماینده ارگانیک طبقه اشراف بنده دار و فئودال است.
لحن سعدی در این حکایت، شباهت عجیبی به لحن مائو در «کتاب های سرخ» دارد و از لحاظ محتوا حتی غنی تر و تیزبینانه تر از او به نظر می رسد.
به نظر سعدی مبارزه باید با چشم باز و اندیشیده
و
با وسعت نظر و عاقبت اندیشی
انجام یابد.
همیشه باید ضمن پیشروی به عقب نشینی، ضمن ستیز، به گریز اندیشید.
به عبارت روشنر
همیشه
باید
دیالک تیکی اندیشید و عمل کرد.
همیشه
باید
دیالک تیک پیشروی و عقب نشینی، دیالک تیک ستیز و گریز و دیالک تیک پیروزی و شکست
را
در نظر داشت.
چرا؟
چون، «چه دانی، که ز آن که باشد ظفر؟»:
معلوم نیست که پیروزی از آن که خواهد گشت.
سؤال
یعنی
دیالک تیک پیشروی و عقب نشینی باید تابع دیالک تیک (۴) باشد.
جواب
یعنی
دیالک تیک پیشروی و عقب نشینی
باید
تابع دیالک تیک پیروزی و شکست
باشد.
کسی که در درک دیالک تیکی حکیم قرون وسطی تردید دارد، اکنون می تواند همانند ابراهیم خلیل الله، به اطمینان قلبی («لیطمئنی قلبی»)
برسد.
اینجا می توان میزان زحمتی را که این خردمند همچنان بی همانند متحمل شده است،
حدس زد.
سطر سطر نوشته های این حکیم قرون وسطی
حاصل تفکر مستمر و خستگی ناپذیر بوده است.
او باید شبهای متمادی
در زمینه همه مسائل زندگی بیدار مانده باشد، به خود پیچیده باشد، اندیشیده باشد و نتایج فکری اش را فرمولبندی کرده باشد.
بشریت می تواند و باید به پرورش چنین فرزند خردمندی مباهات کند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر