شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۴۷ ـ ۴۸)
بخش دوم
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
چو دشمن به عجز اندر آمد ز در
نباید که پرخاش جوئی دگر
معنی تحت اللفظی:
وقتی دشمن با عجز و شرم خود را تسلیم کرد.
نباید با او بد رفتاری کنی.
سعدی در این بیت شعر، نحوه برخورد با دشمن مغلوب را تعیین می کند و پادشاه پیروزمند را به مسالمت و مدارا
فرا می خواند.
اگر کسی فکر کند که سعدی به هومانیستی بدل شده و به شعر«بنی آدم» خود می اندیشد،
هنوز سعدی را نشناخته است.
سؤال
سعدی از سر تا پا (۱) است، نه هومانیست.
جواب
سعدی از سر تا پا پراگماتیست است، نه هومانیست.
سعدی می داند که ورق می تواند به سادگی برگردد و فردا پادشاه شیراز باید «به عجز اندر آید ز در.»
ضمنا
مدارا با اسرا
ترفندی برای تشویق دشمن به تسلیم به عوض مقاومت و مبارزه است.
رهنمودهای سعدی
را
امروزه
همه سیاستمداران طبقات حاکمه
مو به مو
به کار می بندند
و
چه بسا
توسعه داده اند و تکمیل کرده اند.
۲
ز تدبیر پیر کهن برمگرد
که کارآزموده بود سالخورد
معنی تحت اللفظی:
از اندرز پیران سر پیچی مکن.
چون
پیران تجربه دارند.
سعدی در این بیت شعر، به یاد خود می افتد و پادشاه را به شنیدن پند و اندرز مشایخ پیر فرا می خواند و سن و سال را به مقام معیار برای کارآزمودگی و تدبیرمندی ازتقا می دهد.
معیاری که علیرغم داشتن هسته معقول، چه بسا صدمات جدی بر امر پیشرفت اجتماعی وارد ساخته است.
سؤال
کسی که از عوامل (۲) محض معیار می سازد، آب در هاون می کوبد.
جواب
کسی که از عوامل کمی محض معیار می سازد، آب در هاون می کوبد.
سؤال
کمیت (سن و سال زیاد و کم) تنها و تنها در دیالک تیک (۳) معنی پیدا می کند.
جواب
کمیت (سن و سال زیاد و کم) تنها و تنها در دیالک تیک کمیت و کیفیت معنی پیدا می کند.
چه بسا مهندس تحصیلکرده بیست و پنج ساله،
که از معمار سالخورد هفتاد و پنج ساله کارآزموده تر است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر