تمرین تفکر مفهومی (108)

سعدی

(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص 116 )  

چه خوش گفت، بهلول فرخنده خوی

چو بگذشت بر عارفی جنگجوی:

« گر این مدعی دوست بشناختی

به پیکار دشمن نپرداختی»   

شین میم شین

حافظ

فاش می‌گویم و از گفته خود دلـشادم

بـنده عشقـم و از هر دو جهان آزادم

·        معنی تحت اللفظی این بیت:

·        آشکارا اعلام می دارم و از این بابت شادم:

·        من بنده عشقم و برای دنیا و عقبی تره هم خرد نمی کنم.

·        حافظ در این بیت، از عشق انتزاعی برای تبلیغ تئوری تسلیم و تحمل و رضا بهره برمی گیرد و همان اندرز ایدئولوژیکی سعدی را مو به مو به خورد خواننده می دهد:

سعدی

گر این مدعی دوست بشناختی

به پیکار دشمن نپرداختی

·        این رهنمود سعدی هم ماهیتا همان رهنمود غیر مستقیم حافظ است:

·        اگر کسی عاشق باشد، باید برای دنیا و عقبی تره خرد نکند.

·        البته سعدی و حافظ این رهنمود ارتجاعی را فقط به خورد توده های مردم می دهند و آنها را از نظر فکری و ایدئولوژیکی خلع سلاح می کنند، تا از اتحاد و مبارزه برای بهبود وضع زندگی شان صرفنظر کنند.

·        به چه دلیل ما این ادعا را بر زبان می رانیم؟

·        نظری به آثار سعدی و حافظ می اندازیم تا صحت و سقم نظر خود را با اتکا به فاکت های عینی کشف کنیم: 

1

سعدی

دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص 77

بخور، مردم آزار را خون و مال

که از مرغ بد، کنده به، پر و بال

·        معنی تحت اللفظی این بیت:

·        خون مردم آزار را بریز و اموالش را مصادره کن.

·        چرا؟

·        برای اینکه بهتر است که مرغ بد پر و بالش کنده شود.

·        این رهنمود سعدی به سلاطین و خوانین بزرگ و کوچک است.

1

·        این همان سعدی است که خطاب به عارف پیکارجو از قول بهلول دانا، صرفنظر از پیکار را توصیه می کند و در صورت عدم تمکین او را به کفر و الحاد متهم می سازد:

سعدی

گر این مدعی دوست بشناختی

به پیکار دشمن نپرداختی

·        اینجا دیگر از دوست شناسی کذائی برای عفو مردم آزار کذائی خبری نیست.

·        اوپورتوینسم سعدی و حافظ همین جاها نمایان می گردد.

2

بخور، مردم آزار را خون و مال

·        این نوعی فتوا از سوی شیخ شیراز است:

·        سعدی بدین طریق  دست سلاطین و خوانین فئودالی را در اعمال ستم بر اعضای جامعه باز می گذارد.

·        ترفند ایدئولوژیکی سعدی استفاده از مفاهیم انتزاعی است.

·        فقط کافی است که دهقان یاغی ئی ، تاجری و یا پیشه وری و یا صنعتگری و یا حتی فئودالی، مردم آزار تلقی شود تا خوردن مالش حلال و ریختن خونش واجب گردد.

3

بخور، مردم آزار را خون و مال

·        این فتوای سعدی ضمنا نوعی بدآموزی مدنی است.

·        شعر سعدی در جامعه عقب مانده تا درجه قانون ارتقا داده می شود.

·        با بیتی از سعدی و یا حافظ «استدلال» می شود و حقی باطل جلوه داده می شود.

·        با نشخوار بیتی در  فرم ضرب المثلی قتل بیگناهی توجیه «تئوریک» می شود.

·        به جرئت می توان گفت که حتی در  کشتارهای زمان سیطره شاه و یا شیخ نقش ایدئولوژیکی منفی سعدی و حافظ انکار ناپذیر است.

4

بخور، مردم آزار را خون و مال

·        همان کسانی که به بهانه عشق به دوست انتزاعی، توده های مولد و زحمتکش را به تسلیم  و تحمل و رضا دعوت می کنند، همان کسانی اند که دست خونالود طبقه حاکمه را در تعدی و تجاوز بر حقوق طبقات اجتماعی دیگر باز می گذارند.

5

که از مرغ بد، کنده به، پر و بال

·        سعدی حتی دلیل می آورد تا فتوا و رهنمودش به طبقه حاکمه از سوی توده های مولد و زحمتکش پذیرفته شود.

·        شیوه تبلیغ ایدئولوژیکی سعدی سنجیده ترین شیوه تبلیغ بطور کلی است که امروزه طبقه حاکمه در کشورهای متروپول به خدمت می گیرد:

·        سعدی بظاهر به شاه و شاهزاده رهنمود می دهد.

·        ولی فقط  بظاهر.

·        چون آثار و افکار و اشعار سعدی وسیعا اشاعه داده می شود و توده های مولد و زحمتکش را بلحاظ ایدئولوژیکی و تئوریکی مسموم می کند.

·        شیوه استدلال سعدی کاملا توده ای است:

·        دلیل حلال بودن مال و جان مردم آزار را سعدی از طبیعت ارائه می دهد:

·        همانطور که مرغ بد را باید بال و پر کند و بریان کرد، به همان سان هم باید مردم آزار را سلب مالکیت کرد و خونش را سرکشید.

·        احتمالا جلادان شاه و شیخ هم همین استدلال سعدی را کرده اند و مال و جان سرداران صدیق توده های مولد و زحمتکش را مورد تعدی و تجاوز قرار داده اند.

6

بخور، مردم آزار را خون و مال

که از مرغ بد، کنده به، پر و بال

·        شیوه استدلال سعدی را اکنون دیری است که ایدئولوگ های امپریالیسم مو به مو به خدمت گرفته اند.

·        به چه دلیل ما به این نیتجه رسیده ایم؟

·        برای پاسخ به این پرسش باید اسلوب استدلال سعدی را کشف کنیم.

الف

بخور، مردم آزار را خون و مال

که از مرغ بد، کنده به، پر و بال

·        سعدی برای استدلال در زمینه مسائل جامعه (سلب مالکیت و اعدام مردم آزار) از طبیعت (جانوران) مثال می آورد:

·        همانطور که کندن بال و پر مرغ بد واجب و ضروری است، سلب مالکیت و تصاحب زن و بچه و دار و ندار مردم آزار کذائی و ریختن خونش حلال است.

·        تیمورهای لنگ از شنیدن این فتاوی از ته دل باید کیف کرده باشند.

·        خدا کند که برای تهییج و تشجیع دار و دسته خود بر زبان نرانده باشند.

·        ما این ترفند نظری سعدی را که امروزه امپریالیسم وسیعا مورد استفاده قرار می دهد:

·        سوسیالیزاسیون (اجتماعی کردن)  مسائل طبیعی می نامیم.

ب

·        روی دیگر مدال عبارت است از ناتورالیزاسیون مسائل اجتماعی:

·        مثال بارز آن را سوسیال ـ داروینیسم عرضه می کند که یکی دیگر از مکاتب فلسفی امپریالیستی است:

·        همانطور که جانوران و گیاهان قوی از اطعام و امحای جانوران و گیاهان ضعیف گذران می کنند، ملت های قوی هم باید از قبل ملل ضعیف زندگی کند.

·        بدین طریق قتل و غارت میلیونی کشورهای بلحاظ اقتصادی رشد نیافته توجیه تئوریکی می شود.

ت

بخور، مردم آزار را خون و مال

که از مرغ بد، کنده به، پر و بال

·        شاید تاکنون از هزاران استاد دانشگاه و خطاب و مجتهد و ملا، کسی نبوده که سؤال ناقابل زیر را حداقل از خود بپرسد:

·        معیار عینی برای تشخیص و تعیین مرغ بد کدام است؟

·        چگونه می توان مرغ خوب را از مرغ بد تمیز داد؟

·        و چرا در این جور موارد از بهانه عشق کذائی به دوست انتزاعی برای نجات جان مرغ و مردم آزار خبری نیست؟

·        چرا کسی در این جور موارد به بهانه عشق قید دنیا و عقبی را نمی زند تا مردم نفسی به راحتی بکشند؟

ادامه دارد