دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی (۸۶)

پروفسور دکتر 

ولفگانگ ایشهورن

اریش هان
مانفرد پوشمن
روبرت شولتس
هورست تاوبرت 

و دهها تن دیگر
(۱۹۶۹)

برگردان
شین میم شین

پیشکش
به

امیر حسین آریان پور

 

مفهوم سازی

ادامه

۵۳

·    یکی از مهم ترین وظایف کار علمی در مفهوم سازی، تقلیل تعداد مفاهیم تعریف ناشده به حداقل ممکنه است

۵۴

·     بدین طریق هم احاطه نظر بر تئوری و هم استفاده از تئوری به درجه چشمگیری تسهیل می شود.

·    مراجعه کنید به تئوری در دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی  

۵۵

·    این الزام، یک قاعده اسلوبی (متدیکی) است که منبعث از کاربست منطق در تشکیل تئوری است.

۵۶

·    البته هر تئوری باید به تعداد معینی از مفاهیم اساسی تعریف ناشده تن در دهد که فقط بر پره دیکاتورهای نمونه وار وارد شده به تئوری متکی اند که تضمین کننده بضاعت «محتوایی» آنها هستند.

۵۷

·     در تئوری مجموعه ی بدیهی مدرن، «مجموعه» و «عناصری از» را می توان جزو پره دیکاتورهای تعریف ناشده محسوب داشت.

۵۸

·     در جامعه شناسی هنوز معلوم نیست که کدام پره دیکاتورها به مثابه عناصر بنیادی در خدمت تئوری های سوسیولوژیکی اند.

۵۹

·    امکان آن می رود که پره دیکاتورهای زیر در خدمت تئوری گروه های اجتماعی باشند:

الف

·     «گروه»

ب

·     «فرد در»

·    و غیره

·    مراجعه کنید به گروه ها در دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی  

۶۰

·    برای تئوری سوسیولوژیکی سازمان هم پره دیکاتورهای دیگر لازم خواهند بود. 

·    مراجعه کنید به سازمان در دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی  

۶۱

·     عرضه مفاهیم بنیادی معین به اندازه ای می تواند باشد که بررسی های تجربی مؤثر صورت گرفته اند

·    این را البته نباید دعوا بر سر واژه ها تلقی کرد.

۶۲

تجرید

·     تجرید برای تشکیل تئوری های علمی از اهمیت بنیادی برخوردار است.

۶۳

·    مفهوم سازی از طریق تجرید را «تعریف از طریق تجرید» نیز می نامند.

·    این اما با معنی عرضه شده از واژه انطباق ندارد.

۶۴

·     با تجرید، معنایی منتقل نمی شود.

·    با تجرید، معنایی ایجاد می شود.

۶۵

·     هر تجریدی مبتنی بر دو پیش شرط زیر است:

الف

۱

·     باید عرصه ای از اشیاء پیشاپیش وجود داشته باشد.

۲

·     این قاعدتا با «تعریف اینتن سیونال» مجموعه بنیادی صورت می گیرد.

·    یعنی با اعلام مشخص تعیین کننده اشیای معینی صورت می گیرد.

·    به لحاظ زبانی با بر زبان راندن مکرر پره دیکاتوری با توجه به چیزهای مورد نظر صورت می گیرد.

۳

·     آنها در عرصه ای که با هم تشکیل می دهند، متفاوت ترین خصوصیات را دارند.

ب

۱

·     برای تجرید باید در رابطه با مشخصه معینی  در مجموعه بنیادی، رابطه همترازی وجود داشته باشد.

۲

·    مناسبات همترازی مناسبات دو درجه ای اند.

·    یعنی به لحاظ زبانی با پرده دیکاتورهای دو درجه ای زیر تبیین می یابند:

الف

·     با مشخصات ساختاری رفلکسیویته (بازتابی)

ب

·    با مشخصات ساختاری تقارن

پ

·    با مشخصات ساختاری ترانزیتیویته (انتقالی، گذاری)

۶۶

·    مثال هایی برای مناسبات همترازی:  

الف

·     «همتوانی» (داشتن اقتدار یکسان) در عرصه مجموعه ها

ب

·     «هم ارزی» (داشتن ارزش یکسان) در عرصه کالاها

پ

·     «همزمانی» در عرصه حوادث

۶۷

·     در صورتی می توان به تجرید جامه عمل پوشاند که دو پیش شرط فوق الذکر موجود باشند.

ادامه دارد.