دایرة المعارف فلسفه بورژوایی واپسین (561)

پروفسور دکتر هلموت لانگه

استاد دانشگاه برمن (آلمان)

فصل ۲۲

 فنفلسفه 

(تکنیکفلسفه)

برگردان

شین میم شین

پیشکش

به

عبد الصمد کامبخش

چشم و چراغ توده

بخش اول

فنفلسفه به مثابه رشته علمی فرعی (حاشیه ای)

۱

·      جامعه بورژوایی، نیروهای مولده جامعه بشری را سریعتر و غلیظ تر از همه نظامات تاریخی ماقبل (جامعه  اشتراکی آغازین، برده داری، فئودالیسم) توسعه داده است. 

۲

·      جامعه بورژوایی، در نوع و نحوه ی همه جانبه ای در عین حال، خود مظهر این توسعه است. 

۳

·      وقوف به این واقعیت امر دوگانه، خیلی زود به عنصر مرکزی خودآگاهی بورژوایی مبدل شده است. 

۴

·      در انطباق با آن، مسئله اهمیت فن (تکنیک) برای هویت انسانی انسان ها در سنت بورژوایی فلسفیدن، جا و مقام خاصی اشغال کرده است.

·      (هانس ساکسه، «آنتروپولوژی فن» ۱۹۷۸، ص ۱)

·      مراجعه کنید به تکنیک و تکنیسیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

۵

·      در هیئت (فرم) این «فنفلسفه»، حتی اصل فلسفی خاصی برای آن تشکیل شده است.

·      اما فراتر از مرز های فنفلسفه نیز تلاش آشکاری در راستای پیوند دادن مسئله گزاری های (طرح مسئله) فنفلسفی با مسائل فرهنگتئوریکی و مسائل اجتماعی ـ فلسفی صورت می گیرد.

۶

·      ضمنا با تأکیدات تاریخی تعویض یابنده، کشفیات جریانات علمی متفاوت برای حل مسئله گزاری های فنفلسفی مورد استفاده قرار می گیرند.

·      کشفیات علمی زیر از آن جمله اند: 

الف

·      کشفیات آنتروپولوژی

ب

·      کشفیات بیولوژی

پ

·      کشفیات جامعه تاریخ و اقتصادتاریخ

ت

·      کشفیات جامعه شناسی

ث

·      کشفیات علوم کار

ج

·      کشفیات پولیتولوژی (سیاست شناسی)

ح

·      کشفیات زبانتئوری

خ

·      کشفیات علمتئوری

چ

·      کشفیات سیستمتئوری

۷

·      غیرمنتظره این است که تحلیل پیوند پیدایش فن، کاربست آن و تغییرات تاریخی اش تا عصر حاضر نقش درجه چندم به عهده دارند. 

۸

کارل میچمن

(۱۹۴۱)

فیلسوف تکنولوژی

استاد دانشگاه کلرادو آف ماینس

·      ضمنا اظهر من الشمس است که فنفلسفه، به مثابه رشته خاص در پیوند کلی با فلسفه بورژوایی واپسین، هرگز جز مقام فرعی و حاشیه ای نداشته است.

·      (کارل میچمن و ر. ماچی در بیوگرافی تفسیرمند شان تحت عنوان «بیبلیوگرافی فلسفه تکنولوژی» (۱۹۷۳)

·      «فن و فرهنگ» جلد ۱۴، ۲، ۱۹۷۳، بخش دوم

·      مشخصه اصلی فنفلسفه را «غیاب نسبی فلاسفه حرفه ای» می دانند.

·      در حالیکه تعداد «مورخین، جامعه شناسان، علما و ژنرالیست ها (همه فن حریف ها)» لا تحد و لا تحسی است.

·      ص ۶

·      ضمنا مراجعه کنید به اشتروکر، «فنفلسفه. دشواری های یک رشته فلسفی» در «فنفلسفه در بحث» (فنفلسفه به عنوان موضوع بحث) از کاپ و دوربین، ۱۹۸۲، ص ۲۹۷ ـ ۳۱۵)

۹

·      فنفلسفه در قاموس بخش اعظم تکنیسین ها، حتی جا و مقام فرعی و حاشیه ای هم ندارد.

·      در این واقعیت امر بی کمترین تردید، هم محدودیت فکری فلاسفه تکنولوژی آشکار می گردد و هم بی اعتنایی حرفه ای و اجتماعی اکثریت تکنیسین ها به فنفلسفه.

ادامه دارد.