سیری در شعری از اسماعیل خوئی (15)

اسماعیل خوئی

قصیده‌ی روحانیّه

سرچشمه :

اخبار روز

http://www.akhbar-rooz.com

تحلیلی شتابزده از

مسعود بهبودی

  

4

کردارِ تو، چو آتشِ سوزان بُوَد صریح  

گفتارت ار چه دود نماید به مُبهمی.

·        معنی تحت اللفظی بیت:

·        عمل تو بسان آتش سوزان صریح و روشن است، اگر چه حرفت شنونده را دچار ابهام می سازد.

·        شاعر در این بیت برای توضیح چند و چون روحانی، دیالک تیک پراتیک و تئوری را به شکل دوئالیسم کردار و گفتار بسط و تعمیم می دهد و از عوامفریبی روحانی پرده برمی دارد.

·        دیالک تیک پراتیک و تئوری یکی از شناخت افزارهای مهم در گنجینه اسلوبی مارکسیسم ـ لنینیسم است.

·        این دیالک تیک از دیرباز در فلسفه قرون وسطی به شکل دیالک تیک عمل و حرف و یا به شکل دوئالیسم عمل و حرف بسط و تعمیم یافته است.

·        وقتی سعدی می گوید:

به عمل کار بر آید، به سخندانی نیست

·        دیالک تیک پراتیک و تئوری را به شکل دیالک تیک عمل و سخندانی بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن پراتیک (عمل) می داند.

·        اگر حرف کسی با عمل او جور در نیاید، می توان گفت که در دیالک تیک پراتیک و تئوری (عمل و حرف) وحدت میان دو قطب دیالک تیکی از بین رفته و تضاد یکه تاز میدان شده است.

·        این به معنی پایان دیالک تیکیت (دیالک تیک وارگی) و برقراری دوئالیسم است.

·        بزعم شاعر در دیالک تیک عمل روحانی و ادعای او نیز همین اتفاق رخ داده است:

·        حرفش با عملش نمی خواند.

·        البته باید حرف روحانی را بشنویم و بعد ببینیم که قضیه از چه قرار است.

·        چون ممکن است که برداشت شاعر درست نباشد.  

5

«قانون»   شعارِ تو ست، ولی چیست، در دلت،

آن هر چه ای که «قانون» بشناسی اش همی؟!

·        معنی تحت اللفظی بیت:

·        تو زیر علم « قانون» سینه می زنی.

·        ولی معلوم نیست که منظور تو از قانون چیست؟

·        شاعر در این بیت از دوئالیسم مفهوم و واژه پرده برمی دارد:

·        اصولا مفهوم و واژه با هم، دیالک تیکی را تشکیل می دهند:

·        میان مفهوم «درخت» و درخت عینی ـ واقعی رابطه دیالک تیکی برقرار است:

·        یعنی رابطه مبتنی بر وحدت و تضاد همزمان برقرار است.

·        ولی وقتی وحدت آندو از میان برداشته شود و تضاد یکه تاز میدان گردد، آنگاه مفهوم مخدوش می شود و شنونده منظور صاحب سخن را نمی فهمد.

·        این بدان می ماند که کسی منظورش درخت باشد، ولی از واژه کرگدن استفاده کند و یا درخت بگوید و منظورش کرگدن باشد.

·        البته این مسئله باید وسیعتر مورد بحث قرار گیرد.

·        چون طبقات اجتماعی مختلف واژه های بظاهر مشابه و یکسان را با  مفاهیم متضاد پر می کنند:

·        یعنی فرم های مشابه و یکسان را با محتواهای متضاد پر می کنند:

·        مثلا در پیاله ای که قاعدتا باید شراب باشد، ترشی و یا حتی زهر مهلک عرضه می کنند.

·        بر سر واژه انقلاب به عنوان مثال همین بلا آمده است:

·        خمینی وقتی فتوای قتل عام هر اسیری را صادر می کند، می گوید:

·        «ما باید انقلابی عمل کنیم.»

·        منظور او از انقلاب، کشتار کورکورانه هر نفسکشی و اشاعه وحشت و ترور در تار و پود جامعه بوده است.    

ادامه دارد.