سیری در کاریکاتوری از مانا نیستانی (22)

مانا نیستانی   (زادهٔ ۱۳۵۲ در تهران)

 The Blackboard- for Iranian Teachers in Prison 
تخته سیاه برای معلمین ایرانی در زندان 
سرچشمه
صفحه فیس بوک 
هواداران مانا نیستانی

Mana Neyestani Fan Page

·        مانا در این اثر خویش، چه برای گفتن دارند؟

·        نظری سطحی بر این کاریکاتور مانا حاکی از آن است که ایشان قصد گزارش از زندان های فوندامنتالیسم حاکم را دارند:

·        شاگردی در چارپایه ای نشسته و معلمی با چوبی در دست به پنجره زندان اشاره می کند و خورشیدی فروزان را نشان می دهد.

·        دیوارهای سلول ظاهرا به تعداد روزهای سپری شده نشانه گذاری شده اند.

·        هر آجری نشاندهنده دهها روز است که ایرانیان در زندان سپری کرده اند.

عنوان این اثر مانا

·        عنوان این اثر مانا «تخته سیاه برای معلمین ایرانی در زندان» نام دارد.

·        مانا با این عنوان قصد تبیین کدامین حقیقت امری را دارند؟

1

·        تخته سیاه، نه تحته سیاه واقعی، بلکه پنجره سلول است، تنها پل پیوند زندانیان با جهان حارج است.

·        این تشبیه عجیب و غریب پنجره زندان به تخته سیاه مدارس به چه معنی است؟

2

·        شاید منظور مانا این باشد که زندانیان ایرانی به فردا می اندیشند و راجع بدان حتی الامکان حرف می زنند.

·        چرا و به چه دلیل؟

·        به این دلیل ساده که در تخته سیاه کذائی خورشید می درخشد و خورشید نشانه امید به فردا ست.

3

·        تخته سیاه کذائی مزین به خورشید در هیئت پنجره ضمنا تنها راه ورود اکسیژن حیات بخش به داخل سلول زندان است.

·        شاید منظور مانا این باشد که زندانیان نیروی حیاتی خود را از امید به فردا دریافت می کنند.

·        به امید فردا زنده اند.

4

·        ما زبان «مفاهیم» کاریکاتوریکی مانا را نمی دانیم.

·        مثلا نمی دانیم که منظور ایشان از «معلمین ایرانی» در زندان نمایندگان فوندامنتالیسم حاکم اند و چوبی که در دست دارند، چماق سرکوب است و یا منظور ایشان معلمین عادی اند که به جرم دگراندیشی سلب آزادی شده اند و چوب در دست آنها چوب تدریس است.

5

·        اگر منظور مانا از مفهوم «معلمین» طنزآمیز باشد، اگر مانا ـ به زبان طبقه حاکمه ـ زندان را دانشگاه و پرورشگاه و تربیتگاه ملت تلقی کنند و خود طبقه حاکمه را مربی برگزیده خدا، آنگاه خورشید منور در پنجره، خورشید خیالی و توهم آمیز فوندامنتالیستی خواهد بود که در زندان به ضرب چماق و شکنجه  و اعدام به خورد زندانیان می دهند.

·        «تدریس» در این صورت، چیزی از جنس توهم مربوط به ظهور امام موعود و امدادهای غیبی و غیره خواهد بود.

·        در این صورت هم زندان به معنی وسیع کلمه به مثابه «پرورشگاه فوندامنتالیستی» ملتی تلقی می شود و هم  زندان به معنی محدود کلمه.

6

·        تعداد بی حد و مرز خطوط رسم شده بر آجرهای دیوار سلول از شدت و حدت سلب آزادی بوسیله طبقه حاکمه جدید حکایت دارد.

·        حق هم با مانا ست.

·        جامعه ایران پس از پیروزی ضد انقلاب (سفید) فوندامنتالیستی به جهنم خفقان آلود تحمل ناپذیری بدل شده است.

·        اشرافیت نیمه فئودالی ـ نیمه بورژوائی ـ روحانی به قدرت بازگشته، همه تصورات وحشت انگیزی را که راجع به دوزخ موعود در آن دنیا نقل کرده اند، در این دنیا پیشاپیش جامه عمل می پوشانند.

·        هر آفتابه دزدی را برای اثبات وفاداری بی چون و چرا به احکام شرع، دست می برند و از تنها وسیله کار و امرار معاش که برایش باقی مانده محروم می سازند.

·        هر دگراندیشی را به جرم عضویت در تشکیلات بی ضرر و زیانی بدون کمترین دلیل منطقی به دهها سال زندان محکوم می کنند و چه بسا حتی بر سر هیچ و پوچ مادران بیکس و بی پناه را عزادار تنها فرزند نان آور خود می سازند.

7

·        حریفی فرزانه بر آن بود که منظور مانا از زندان، نه تنها زندان به معنی محدود کلمه، بلکه علاوه بر آن، زندان به معنی وسیع کلمه است:

·        منظور مانا زندان وارگی کشوری به نام ایران است.

·        منظور مانا پنیرواره هم کشیدن کشوری و استحاله اش به زندان بزرگی است با زندانبانانی بی رحم و خون آشام از تبار ضحاک.

·        دلیل حریف این بود که «معلم و شاگرد هردو دربندند.»

·        بدین طریق، می توان گفت که کشوری به وسعت ایران به زندانی و ملتی هفتاد میلیونی به زندانی ئی بدل شده است.

8

·        حریف هماندیش ضمنا بر آن بود که «منظور مانا از زندان، زندان خرافه و خریت و نادانی به وسعت کشوری است.

·        معلم به کودکانی که در زندان خرافه و جهل به وسعت یک کشور بسر می برند، درس خرد، خودمختاری و آگاهی می دهد.

·        نور خورشید بر تحته سیاه پنجره به معنی خرد و آگاهی است، به معنی روشنگری است.»

9

·        حریف ضمنا بر آن بود که زندانی گشتن معلم و شاگرد نیز به دلیل همین گرایش و تمایل به امر روشنگری است.

·        این بدان معنی است که طبقه حاکمه با خرد و خودمختاری توده ها در ستیز بی امان و بی رحمانه است.

10

·        حریف نتیجه می گرفت که بیننده در این اثر مانا با دو زندان سر و کار دارد:

الف

·        زندان به معنی محدود کلمه، از قبیل اوین و کهریزک و تبریز و غیره.

ب

·        زندان به معنی وسیع کلمه به وسعت کشوری.

·        نتیجتا، آنها که بر اسب مراد حکومت و حاکمیت سوارند، از نعمت آزادی بی حد و حصر برخوردارند و اکثریت ملت که تحت حکومت و حاکمیت خشن و خونین اقلیتی مرتجع، عقب مانده، خردستیز و انگل قرار دارند، از نعمت آزادی محروم اند.

·        بکرات شنیده ایم که ما همه زندانی زندان بزرگی به وسعت کشوری هستیم .

پایان