حکایت شانزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۳۹)
بخش دوم
۱
چه خوش گفت، یک روز داروفروش:
«شفا بایدت، داروی تلخ نوش!»
معنی تحت اللفظی:
دارو فروش روزی گفت:
«اکر میخواهی شفا یابی، داروی تلخ بنوش.»
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک وسیله و (۱)
را
به
شکل دیالک تیک دارو و شفا بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک وسیله و (هدف)
را
به
شکل دیالک تیک دارو و شفا بسط و تعمیم می دهد.
سعدی
علاوه بر این
دیالک تیک فرم و (۲)
را
به شکل دیالک تیک طعم دارو و خود دارو بسط و تعمیم می دهد و به غلط، نقش تعیین کننده را از آن فرم (تلخی دارو) می داند.
جواب
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک فرم و محتوا را به شکل دیالک تیک طعم دارو و خود دارو بسط و تعمیم می دهد و به غلط، نقش تعیین کننده را از آن فرم (تلخی دارو) می داند.
تلخی و شیرینی دارو، می تواند خنثی شود.
تعیین کننده، قبل از همه، نه جنبه سنسوریک (رنگ و بو و طعم) دارو، بلکه (۳) آن است.
جواب
تعیین کننده، قبل از همه، نه جنبه سنسوریک (رنگ و بو و طعم) دارو، بلکه محتوای آن است.
انتقاد هم به همین سان.
دیالک تیک روشنگری نیز دیالک تیک فرم و (۴) ست.
جواب
دیالک تیک روشنگری نیز دیالک تیک فرم و محتوا ست و در دیالک تیک فرم و محتوا نقش تعیین کننده از آن محتوای انتقاد است،
نه فرم آن.
البته فرم انتقاد را هرگز نباید دست کم گرفت.
فرم انتقاد در تأثیرگذاری انتقاد اهمیت بی چون و چرا دارد.
ولی فرم هر چیزی همواره در رابطه دیالک تیکی با محتوا تعیین می شود،
خواه فرم دارو (شکل مایع، گاز، کپسول و گرد و حب و رنگ و بو و طعم) و خواه فرم انتقاد (مستقیم، غیرمستقیم، باواسطه، بی واسطه، تند، نرم و غیره)
باشد.
هر عیبگوئی، چه پشت سر و چه رو در رو،
انتقاد محسوب نمی شود.
پیش شرط انتقاد، تسلط فراگیر به تفکر (۵) و سیراب بودن از سرچشمه دیالک تیک (۶) است.
جواب
پیش شرط انتقاد، تسلط فراگیر به تفکر مفهومی و سیراب بودن از سرچشمه دیالک تیک ماتریالیستی است.
کسی که اندیشیدن نمی داند، چگونه می تواند قوه تمیز و تشخیص داشته باشد و به انتقاد از خود، جامعه، جهان و دیگران قادر باشد؟
کشف و افشای ستمگری پادشاهی آسانتر است، از کشف ماهیت نظام اجتماعی مبتنی بر ستم و استثمار.
خود سعدی و آثارش دلیل بر این حقیقت امر است.
تشخیص بوی دهن کسی و گفتن آن به او آسان است،
ولی کشف پایگاه و موضع طبقاتی کسی دشوار است و به تفکر مفهومی و پراتیک زنده زندگی نیاز دارد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر