۱۳۹۹ بهمن ۲۸, سه‌شنبه

فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) اتمیسم (اتمیستیک)

Atomistic Modelling

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر گونتر کروبر

 

برگردان

شین میم شین

 

 
۱

•    اتمیستیک یک واژه یونانی است.


۲

•    اتمیستیک به آموزه فلسفی (فرضیه علم الاشیایی) ماتریالیستی اطلاق می شود که توسط لویکیپ، دموکریت و اپیکور تأسیس یافته است.


۳

•    اتمیستیک ماده را متشکل از کوچک ترین اجزای لایتجزا، یعنی اتم ها می داند.  


۴
•    مؤثریت و توسعه اتمیستیک تا قرن ۱۹ ادامه داشته است.

۵
•    تاریخ اتمیستیک یکی از فرم های نمودین تاریخ ماتریالیسم و تفکر علم الاشیایی ماتریالیستی ـ فلسفی است.

۶
•    رویارویی با اتمیستیک که از بدو تأسیس آن صورت می گیرد، بیانگر مبارزه میان ماتریالیسم و ایدئالیسم در تاریخ فلسفه است

۷
•    اتمیستیک در تاریخ فلسفه یونان نقطه اوج توسعه ماتریالیسم آنتیک (جهان باستان کلاسیک) را نمودار می سازد.
۸
•    به نظر لویکیپ و دموکریت ماده از اجزا و یا اتم ها تشکیل یافته است:
•    اتم ها آخرین، لایتجزاترین اجزاء هساتند که به لحاظ کیفی یکسان و فقط به لحاظ فرم و اندازه متفاوت از یکدیگرند.

۹
•    اتم ها ابدی، نابودی ناپذیر، نفوذ ناپذیرو به لحاظ تعداد لایتناهی اند.

۱۰
•    پیش شرط وجود اتم ها فضای خالی ئی برای حرکت آنها ست.

۱۱
•    تنوع جهان نتیجه حرکات مختلف اتم ها و اختلاط (قاطی شدن) آنها ست.

ادامه دارد.

۱۲
•    در اثر برخورد اتم ها به یکدیگر، توفانی تشکیل می یابد که به مثابه اغاز تشکیل جهان است.

۱۳
•    بدین طرز و طریق، جهان های بیشماری پدید می آیند و از بین می روند.
•    جهان هایی که در جوار هم و یکی پس از دیگری وجود دارند.
۱۴
•    هر چیز منفرد دیگر نیز در اثر برخورد اتم ها و تشکیل توفان ها پدید می آیند و از بین می روند.

۱۵
•    تفکر حالت خاصی از حرکت اتم ها ست.
 
۱۶
•    اتم هایی که موجب تفکر می شوند، فرق شان با اتم های دیگر این است که گردتر و لغزنتر و متحرک ترند.

۱۷
•    دموکریت بدین طریق همه حوادث را ناشی از حرکت اتم ها می داند که توسط خود اتم ها قابل توضیح است.
•    یعنی قابل توضیح ماتریالیستی است.

۱۸
•    اهمیت اتمستیک دموکریت در این است که او به طرز اسپه کولاتیو (گمان ورزانه) شناخت ابدیت و فناناپذیری ماده را، لایتناهیت جهان را و وحدت ماده و حرکت را پیشایپش مطرح می سازد.

۱۹
•    توسعه بعدی آموزه دموکریت را اتمیستیک اپیکور تشکیل می دهد.

۲۰
•    ارسطو به نقص مهم اتمیستیک دموکریت اشاره می کند.
•    به نظر ارسطو در فضای خالی فقط اتم هایی که هیئت و اندازه یکسان داشته باشند، می توانند یکسان حرکت کنند.

۲۱
•    ایپکور در تدقیق تعریف دموکریت از اتم، سنگینی را همراه با هیئت و اندازه به مشخصه اساسی اتم ها اضافه می کند.  

۲۲
•    اپیکور بدین طریق، به قول کلاسیک های مارکسیسم، به کشف وزن اتم نایل می آید.
•    (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۰، ص ۳۱)  

۲۳
•    لوکرتس، تجدید نظر دیگری را بسان اپیکور در تعریف دموکرتی از اتم وارد می سازد.  
•    به نظر لوکرتس، اتم ها در توفان اتمی حاصل از برخورد به یکدیگر از مدار خود خارج می شوند.

۲۴
•    لوکرتس بدین طریق، به حرکت دلبخواهی انسان ها و جانوران و به حرکت دلبخواهی اتم ها پایان می بخشد که در اتمیستیک دموکریت و اپیکور خصلت فاتالیستی (تقدیرگرایی) خاص خود داشت.
•    البته بدون اینکه جهانتصویر ماتریالیستی سختگیرانه آنها را دست بزند.

۲۵
•    علاوه بر این، اتمیستیک توسط لوکرتس، گرایش انتقادی بیواسطه ای کسب می کند.
•    چون لوکرتس اتمیستیک را آگاهانه در خدمت گرایشات جامعتی و  ایده ئولوژیکی ترقی طلب آن زمان قرار می دهد.

۲۶
•    هیئت و فرمی که اتمیستیک توسط لویکیپ، دموکریت، اپیکور و لوکرتس کسب می کند، نقطه آغازین و مبنای کلیه تئوری های اتمیستی دیگر است.

ادامه دارد.

۲۷
•    اتمیستیک در طول قرون وسطی به باد فراموشی سپرده می شود.

۲۸
•    اتمیستیک در آغاز عصر جدید بورژوایی توسط گاسندی با یادآوری اپیکور احیا می شود.

۲۹
•    دیگر نمایندگان اتمیستیک کم و بیش در قرون ۱۷ و ۱۸ افراد زیر بوده اند:

الف
•    دکارت
ب
•    گالیله
پ
•    برونو
ت
•    سنرت
ث
•    بویل
ج
•    هیگنز
ح
•    نیوتون
خ
•    به ویژه دیدرو، روبین و ماورتیوس


۳۰
•    نوسازی (مدرنیزاسیون) اتمیستیک در پیوند تنگاتنگ با تشکیل علم الاشیاء (علوم طبیعی) نوین و تحت جنبه های عمدتا مکانیکی صورت می گیرد.

۳۱
•    فرق اتمیستیک نوین با اتمیستیک آنتیک (جهان باستان کلاسیک) این است که حرکت اتم ها بر اساس قوانین عام مکشوفه مکانیک توضیح داده می شود.  

۳۲
•    در نتیجه، خواص اتم ها را فقط خواص مکانیکی تشکیل می دهند:
•    مثلا در مکانیک تماس (کنتاکت)، ناهمواری و تیزی و غیره اتم ها علت پیوندشان قلمداد می شوند.

۳۳
•    ضمنا به اتم ها تعینات کمی نسبت داده می شوند:
•    مثلا دلیل حرکت اتم ها را فشار و ضربه می دانند.

۳۴
•    هواداران نیوتون مکانیک تماس را با مکانیک قوا جایگزین می سازند و آموزه عمومی قوه جاذبه را به قلمرو اتم ها انتقال می دهند.

۳۵
•    لایب نیتس در صد بازتفسیر ایدئالیستی اتمیستیک برمی آید.

۳۶
•    لایب نیتس اتم های مادی را که در اتمیستیک به عنوان سنگ بنای (آجرهای اولیه عمارت) جهان محسوب می شدند، با مونادها به مثابه آجرهای اولیه غیرمادی جهان  جایگزین می سازد.
 
۳۷
•    اولین کسی که اتمیستیک را از محدودیت مکانیکی به در می برد، میخائیل لومونوسف (۱۷۱۱ ـ ۱۷۶۵) بوده است که برای اتم ها علاوه بر خواص کمی، خواص کیفی نیز نسبت می دهد.

۳۸
•    به مدد لومونوسف این اندیشه مطرح می شود که مراحل کیفی مختلف تراکم اتم ها (ذرات مادی مستقل) وجود دارند.
۳۹
•    کشف علمی وزن اتم توسط دالتون و کشف جدول عناصر شیمیایی توسط مندلیف ضمنا به معنی پیوند اتمیستیک با فیزیک اتمی است.

۴۰
•    محدودیت اتمیستیک با توجه به سطح توسعه علم و به ویژه علم الاشیاء (علوم طبیعی) با صحت نسبی آن منافات ندارد.

۴۱
•    پایبندی اتمیستیک به درک ساختار معین مستقل ماده، آن را به تکیه گاه اصلی ماتریالیسم فلسفی در مبارزه بر ضد ایدئالیسم و مذهب و به پیشاهنک فیزیک اتمی مبدل می سازد.



پایان




هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر