شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت سوم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۶۶)
بخش اول
سعدی دیالک تیک عهد و وفا را بارها و بارها به کار برده است:
خدایا به غفلت شکستیم عهد
چه زور آورد با قضا دست جهد؟
(بوستان، ص ۱۹۶)
معنی تحت اللفظی:
زور جد و جهد به قضا نرسید.
در نتیجه بشر عهدی را که با خدا در روز الست بسته بود، شکست.
ظاهرا انسان با خدا عهد و پیمانی بسته است و چاره ای جز وفا به عهد و پیمان منعقده ندارد.
در این بیت شعر
سعدی به عذرخواهی از غفلت خویش و شکستن پیمان اشاره می کند.
سعدی
برای قانع کردن خدا و توجیه پیمان شکنی خویش،
دیالک تیک قضا و جد و جهد را به خدمت می گیرد
و
به نقش تعیین کننده قضا در این دیالک تیک استناد می کند
و
هیچکارگی جد و جهد بشری در مقابل زور غول آسای قضا را دلیل می آورد.
حافظ هم احتمالا تحت تأثیر سعدی،
دیالک تیک تقدیر و جد و جهد را به کار برده است:
قومی به جد و جهد نهادند وصل دوست
قومی دگر حواله به تقدیر می کنند.
معنی تحت اللفظی:
خلایق برای نیل به وصل دوست، دو دسته اند:
دسته ای اهل جد و جهدند
و
دسته دیگر
فاتالیست و یا تقدیرگرا هستند.
سعدی در بیت زیر
مفهوم «جفا» را به مثابه ضد مفهوم « وفا»،
یعنی به معنی پیمان شکنی به کار می برد.
سعدی
به پیروی از کریم در قرآن
در اشعار دیگری نیز همین استفاده را از مفهوم «جفا» کرده است:
مرا جفا و وفای تو پیش، یکسان است
که هرچه دوست پسندد به جای دوست، نکو ست.
(دیوان غزلیات سعدی، ص ۱۳۷)
معنی تحت اللفظی:
نزد من، وفا و جفا فرقی با هم ندارند.
تصمیمگیر دوست است و نه من.
از این رو می توان از دیالک تیک دیگری به نام دیالک تیک عهد و جفا نیز سخن گفت.
تعریف ظلم (بیداد، ستم، جفا)
در
قرآن
شکستن عهد با ارباب و یا خدا ست.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر