پروفسور
دکتر هورست هولتسر
فصل
هشتم
علوم
اجتماعی / جامعه شناسی
برگردان
شین میم شین
فصل
هشتم
بخش
پنجم
ایده
ئولوژیزه کردن کاپیتالیسم
ماکس
وبر
پیشکش
به
عبدالحسین
نوشین
(1285
ـ 1350)
56
·
البته می توان دل بدان خوش داشت که
فحوای مهمی از راسیونالیزاسیون «تمییز یافته» در «آزاد سازی» فرد ـ به مثابه سوبژکت
منفرد عمل و مسئول و هدف ـ راسیونال ـ تشکیل می شود:
·
(فرد هدف ـ راسیونال به کسی اطلاق می
شود که بطور راسیونال (به مدد خرد) اهداف خود را جامه عمل می پوشاند. مترجم)
57
·
«راسیونالیزاسیون به معنی نگرشی است که بنا
بر آن، هر نتیجه عملی و معرفتی، فقط می تواند بر اراده فردی انسان ها مبتنی باشد.»
·
(یوناس، «تاریخ جامعه شناسی»، ص 210)
58
·
این دل خوشی برای ماکس وبر اما
نسبی است.
·
او در این قضیه، باری بر دوش «انسان
فرهنگ» (فرهنگانسان) می بیند:
·
در قاموس او، «هر عمل مهم و بطور
کلی، هر زندگی به مثابه کل، به معنی زنجیری از آخرین تصمیمات است.»
·
(ماکس وبر، «مجموعه مقالات راجع به تعالیم
علم»، 1951، ص 493)
59
·
این عمل فردی ـ انسانی این چنین
ممتاز و مذموم (زنجیر آسا و بار آسا) باید به دلیل جایگاهش در روند راسیونالیزاسیون،
منطقا (بنا بر منطق)، آغازگاه حرکت ماکس وبر در راستای تشکیل تعالیم مقوله ای جامعه
شناسی گردد که بر قانون اساسی آن مبتنی است.
·
(ماکس وبر، «مجموعه مقالات راجع به تعالیم
علم»، 1951، ص 1)
60
·
در قاموس ماکس وبر، «بطور کلی می
توان گفت که مفاهیمی از قبیل دولت، اتحادیه، فئودالیسم و امثالهم برای جامعه شناسی
شاخص نوع معینی از همزیستی انسانی اند.
·
از این رو، وظیفه جامعه شناسی این
است که این مفاهیم را به عمل
قابل فهمی، یعنی بدون استثناء به عمل افراد منفرد دخیل در عمل، تقلیل دهد.»
·
(ماکس وبر، «مجموعه مقالات راجع به تعالیم
علم»، 1951، ص 439)
61
·
با توجه به تعالیم مقوله ای ماکس
وبر ـ چه در زمینه به اصطلاح، « مفاهیم اساسی جامعه شناسی» و چه در زمینه کاربست آنها
در عرصه های «اقتصاد»، «حاکمیت» و «کاست ها و طبقات» ـ باید توجه داشت که این
تعالیم مقوله ای، «فراگمنتی» (خرده ـ ریزه ای) را تشکیل می دهند.
·
برای اینکه ماکس وبر، تأملات سوسیولوژیکی
ـ عام خود را در سال های (1918 ـ 1920) تدوین کرده است.
·
یعنی در زمانی که آثار او بلحاظ تاریخی
یا اتمام یافته و یا نزدیک به اتمام بوده اند.
·
او اما به سبب بیماری قبلی اش امکان
آن را نداشته که تصورات «مجرد» (انتزاعی) خود را به کمک «جامعه شناسی» لباس مشخص بپوشاند.
·
(در حالیکه اثر ماکس وبر که امروزه به عنوان
نیمه جلد اول «اقتصاد و جامعه» منتشر شده،
در فاصله سال های (1918 ـ 1920) تحریر یافته و اثر او که امروزه تحت عنوان نیمه دوم
«اقتصاد و جامعه» منتشر شده، در فاصله سال های (1909 ـ 1913) تحریر یافته است.)
62
·
ماکس وبر، اگرچه احکام مربوط به مفاهیم اساسی و مقوله ای خود را از تحلیل تاریخی
و اجتماعی «استخراج کرده»، ولی همیشه بر آن بوده که «احکام انتزاعی و یا مجرد (عام)
باید در چالش جدیدی در سایه تحلیل های «مشخص»، تدقیق، تکمیل و یا جایگزین شوند.»
·
(کسلر، «مقدمه ای بر تحصیلات ماکس وبر»، ص
145)
63
·
با توجه به کیفیت فراگمنت واره (خرده
ـ ریزه واره) مفاهیم اساسی ماکس وبر، از تلاش او فقط می توان به عنوان آغازگاهی در زمینه
تعالیم مقوله ای سوسیولوژیکی عام، برای تعیین نتیجه ماهوی راسیونالیزاسیون غربی،
کمک گرفت.
·
نتیجه حاصله عبارت از این است که «فرد»
برای عمل مسئولانه مبتنی بر سوبژکتیویته اش و در راستای موفقیت در همکاری با افراد
دیگر، «آزاد» می شود.
·
(ماکس وبر، «مفاهیم سوسیولوژیکی اساسی» در
اثر ماکس وبر، تحت عنوان «اقتصاد و جامعه»، ص 3)
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر