سیری در پژوهشی از شفیعی کدکنی راجع به شعر و شاملو و «شعرا» (14)

شفیعی کدکنی درباره شاملو چه می ‌گوید؟

تحلیلی از

یدالله سلطانپور  

 

«حق این است که شاملو  

را

برای نسل جوان امروز  

باید «تجزیه» و «تحلیل» کرد. 

ممکن است در این تجزیه خیلی از محسنات او تبدیل به نقاط ضعف شود. 

ولی به هر حال، از این کار گزیری نیست.

این کار را آیندگان با بی ‌رحمی خواهند کرد. 

اگر جوانان امروز بدانند که شخصیت ادبی آقای شاملو چگونه تشکیل شده است، 

هرگز این گونه عمر خود را صرفِ شعر، آن هم شعرِ این‌ طوری  

 که در روزنامه‌ ها می ‌بینیم

نخواهند کرد. 

تو بهتر از هر کسی می ‌دانی که آنچه ا. بامداد یا احمد شاملو را می ‌سازد

 اگر به صد جزء تقسیم شود،

 پنجاه تا شصت درصدش ربطی به شعر ندارد.

·        ما هم همین فراز از مقاله شفیعی کدکنی را نخست تجزیه و بعد تحلیل می کنیم:

1

«حق این است که شاملو را

 برای نسل جوان امروز

باید «تجزیه» و «تحلیل» کرد.

·        معنی تحت اللفظی:

·        شاملو باید برای نسل جوان امروز تجزیه و تحلیل شود.

·        منظور شفیعی کدکنی از تجزیه و تحلیل چیست؟

2

·        آنالیز (تجزیه و تحلیل) بطور تحت اللفظی به تجزیه کردن، قطعه قطعه کردن، تقسیم کردن اطلاق می شود.

 

·        آنالیز (تجزیه و تحلیل) به روش بررسی و شناخت اشیاء مادی و فکری اطلاق می شود که ماهیتش در تجزیه عملی و یا فکری هر کل به اجزای متشکله آن، هر چیز مرکب به عناصر متشکله آن، است.

·        آماج های آنالیز به شرح زیرند:

الف

·        تمیز خواص و روابط ماهوی از خواص و روابط غیرماهوی

ب

·        تمیز خواص و روابط ضرور از خواص و روابط تصادفی

ت

·        تمیز خواص و روابط عام از خواص و روابط منفرد

1

·        بدین طریق نفوذ از مشاهده بی تمیز پدیده کلی به شناخت ماهیت آن و کشف قانونمندی های تعیین کننده آن امکان پذیر می گردد.

2

·        این امراما از سوی دیگر تنها زمانی امکان پذیر خواهد بود که خواص و روابط تجزیه شده بطورمجزا از یکدیگر در نظر گرفته نشوند، بلکه پیوندهای موجود میان آنها نشان داده شوند.

3

·        یعنی وقتی که آنالیز با سنتز (تجزیه و تحلیل ـ ترکیب) همراه باشد.

4

·        آنالیز و سنتز ـ بمثابه دو روش شناخت متضاد ـ وحدتی دیالک تیکی با هم تشکیل می دهند.

·        از این رو می توان از دیالک تیک آنالیز و سنتز (دیالک تیک تجزیه و تحلیل و ترکیب) سخن گفت.   

5

·        آنالیز و سنتز ـ بمثابه بخش هائی از یک متدئولوژی عام علوم ـ  ثمربخشی کامل خود را تنها بر مبنای تئوری ماتریالیستی ـ دیالک تیکی رابطه میان جزء و کل کسب می کند.

·         یعنی دیالک تیک آنالیز و سنتز با دیالک تیک جزء و کل خویشاوند است.   

3

«حق این است که شاملو را

 برای نسل جوان امروز

باید «تجزیه» و «تحلیل» کرد.

·        شفیعی کدکنی اما از تئوری ماتریالیستی ـ دیالک تیکی همانقدر خبر دارد که از فیزیک ذره ای.

·        باید ببینیم که تجزیه و تحلیل او از شاملو از چه قرار است.  

4

ممکن است در این تجزیه خیلی از محسنات او تبدیل به نقاط ضعف شود.

ولی به هر حال، از این کار گزیری نیست.

این کار را آیندگان با بی ‌رحمی خواهند کرد.

·        عجب عینگرائی (اوبژکتیویسم) بی کم و کسری شفیعی کدکنی دارد:

الف

ممکن است در این تجزیه خیلی از محسنات او تبدیل به نقاط ضعف شود.

·        شاملو هنوز روی میز جراحی (تجزیه)  دراز نکشیده که نتیجه تجزیه و تحلیل پیش بینی و پیشاپیش اعلام  می شود.

ب

ولی به هر حال، از این کار گزیری نیست.

·        چرا و به چه دلیل تجزیه و تحلیل شاملو امری اجتناب ناپذیر است؟

·        چرا شاملو و نه بهار و یا خانلری و یا خمینی و یا جلال آل احمد؟

ت

این کار را آیندگان با بی ‌رحمی خواهند کرد.

·        از کجا می توان با چنین یقین آهنینی اعلام کرد که آیندگان به تجزیه و تحلیل بی رحمانه شاملو خواهند پرداخت؟

·        ضمنا کدام آینده و کدام آیندگان؟

·        آینده کشور عه هورا، یا قطعات متعدد کوچولو موچولو تحت فرمان قلدرک های دست نشانده امپریالیسم است و یا در بهترین حالت، برهوتی بی همه چیز است.

·        چه کسی در این واویلا حوصله تجزیه و تحلیل احمد شاملو را خواهد داشت.

·        تازه برای چی؟

5

اگر جوانان امروز بدانند که شخصیت ادبی آقای شاملو چگونه تشکیل شده است، 

هرگز این گونه عمر خود را صرفِ شعر، آن هم شعرِ این‌ طوری

که در روزنامه‌ ها می ‌بینیم 

نخواهند کرد.

·        معنی تحت اللفظی:

·        اگر شاملو تجزیه و تحلیل شود، جوانان قید شعر بند تنبانی را خواهند زد.

·        پیشگوئی عجیب و غریبی است.

·        شفیعی کدکنی ظاهرا نمی داند که شعر برای جوانان و پیران کشور عه هورا چه فونکسیونی دارد.

·        جوانان و پیران کشور عه هورا، فقط زمانی می توانند از شعربند تنبانی صرفنظر کنند که همه از دم عقیم و اخته شوند.

·        محبوبت شدید شعر شاملو در سابق و محبوبیت رقیق آن در حال حاضر به دلایل بند تنبانی بوده است.

6

·        حتی چریکیسم و مجاهدیسم در کشور عه هورا چیزی از جنس پلی بوئیسم بوده است.

·        هر چریک و مجاهد زن و نر،  پلی میتی و یا پلی بوده است.

·        چون غریزه جنسی فرمانفرمای بلامنازع در کشور عه هورا ست.

·        تأکید مؤکد سران جمهوری اجامر بر حجاب نیز واریانتی از انتگراسیون تمام ارضی سکس در سیستم سرمایه داری واپسین است.

·        فونکسیون شعر هموارسازی راه برای سکس است.

·        شفیعی کدکنی بهتر است که سری به فیس آباد بزند و ببیند که جوانان و پیران کشور عه هورا چه «بی تابانه دوست می دارند»، چه بی شرمانه به هر لاطائلاتی لایک می زنند.

7

تو بهتر از هر کسی می ‌دانی که آنچه ا. بامداد یا احمد شاملو را می ‌سازد 

اگر به صد جزء تقسیم شود،

 پنجاه تا شصت درصدش ربطی به شعر ندارد.

·        این تصور شفیعی کدکنی درست است.

·        سؤال اما این است که محبوبیت احمد شاملو به چه ربط داشته و دارد؟

ادامه دارد.