دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (201)

اثری از مجید افسر

پروفسور دکتر هانس هاینتس هولتس   

فصل ششم

متافیزیک

برگردان شین میم شین

بخش هشتم

ویلهلم دیلتی

 ویلهلم دیلتی (1833 ـ 1911)

فیلسوف، روانشناس، پداگوگ آلمانی

از فلاسفه متعلق به فلسفه حیات (اگزیستانسیالیسم آلمانی) 

او پدیده را نه بر بنیان قانونمندی های طبیعی، بلکه بر بنیان خودقانونمندی عالم روحی و روانی انسانی توضیح می داد.

او جزو مؤسسین علوم روحی محسوب می شود.

او ضمنا مؤسس متد هرمه نویتیک و روان شناسی فهمنده است.

او این متد را در آموزش جهان بینی بکار می بندد.

·        یک طرز شناخت غیرعقلی واقعیت عینی و یک هسته ماهوی پویا و غیرعقلی مبتنی بر اراده در سیستم فلسفی شوپنهاور، نیچه و برگسون، طرح بنیادی متافیزیک را تشکیل می دهد.

·        این طرح، طرح بنیادی هر فلسفه حیات را تشکیل می دهد.

·        این طرح است که در انجمن بورژوائی واپسین علیه نقد معرفتی سطحی کانتیانیستی واره و علیه پوزیتیویسم مقسم واقعیت به دو نیمه، به حفظ متافیزیک کمر می بندد تا بتواند بگوید که «حافظ درونی جهان چیست؟» 

1

·        در آلمان، ویلهلم دیلتی بوده که ابزار متدئولوژیکی لازم را توسعه می دهد تا بتواند از عهده اثبات چنین فلسفه جهان بینانه ای بر آید.

2

·        در آلمان، که نئوکانتیانیسم و پوزیتیویسم علوم طبیعی گرا و همچنین ماتریالیسم مبتذل مواضع قوی در آموزش بورژوائی داشتند، اقتدای مجدد به هگل آغاز می شود.

·        البته اقتدا بر هگل کوتاه گشته از سر و ته. 

3

·        از این رو، تصادفی نبوده که نئوهگلیانیسم با مکتب دیلتی رابطه تنگاتنگی داشته و خود دیلتی به مفسر تاریخ جوانی هگل بدل می شود.

·        (دیلیتی، «تاریخ جوانی هگل»، مجموعه آثار دیلتی، جلد 4، 1974) 

·        مراجعه کنید به نئوکانتیانیسم، نئوهگلیانیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

4

·        از این به بعد، گرایشی شروع می شود که هگل جوان را بر ضد سیستم کامل هگل به خدمت می گیرد.

·        همین گرایش بعدها مو به مو در مورد مارکس تکرار می شود:

·        مارکس شناسان بورژوائی تلاش می کنند که مارکس جوان را به مثابه فیلسوف انقلابی واقعی بر ضد مارکس سیستم «کاپیتال» به خدمت گیرند.

·        استراتژی ایده ئولوژیکی و انگیزه های آندو بر هم انطباق داشته اند. 

5

هگل جوان

اثری از مجید افسر

·        دیلتی در پیوند با هگل، استقلال حیات تاریخی را مورد تأکید قرار می دهد و اعلام می دارد که حیات تاریخی را نباید با قوانین طبیعی یکسان تلقی کرد.

·        برای اینکه در تاریخ، خود آگاهی نقش سازنده ای به عهده دارد.

6

·        بنظر دیلتی، «در این خود آگاهی است که انسان استقلال اراده کسب می کند و استقلال اراده استعدادی است که همه چیز را تحت تابعیت افکار در می آورد.

·        با استقلال اراده است که انسان خود را از طبیعت جدا می کند.

·        از آنجا که انسان فقط هر آنچه را که به خود آگاهی مربوط می شود، در اختیار دارد، پس هر هدف زندگی در همین جهان روحی نهفته است.

·        جهان روحی ئی که انسان در آن، بطور مستقل دخیل است.

·        اینجا ست که اعمال اراده ـ بر عکس سیر مکانیکی جریانات طبیعی ـ با صرف نیرو و فداکاری واقعا چیزی را پدید می آورد.»

·        (ویلهلم دیلتی، «مجموعه آثار»، جلد 1، 1923)     

7

·        این اثبات پسیکولوژیکی دیلتی اما برای توضیح واقعیات امور تاریخی کفایت نمی کند.

·        چون چه بسا ساختارهای فرا شخصی در این زمینه نقش تعیین کننده به عهده دارند.

·        از این رو، برای فهم تاریخ، نه شخصیت های منفرد بزرگ (و یا حداقل بطور ثانوی)، بلکه نمود کلی هر عصر، هر سبک زمانی و یا هر سیستم فرهنگی مهم قلمداد می شود.

·        عینی گشتن های زنده اند که در تثبیت توسط چنین گشتاورهای (ممان های) ماندگاری به تاریخ بدل می شوند.

·        دیلتی «فنومنولوژی روح هگل» را تا این حد ادامه می دهد.  

ادامه دارد.