سیری در گلستان سعدی (18)

سعدی

(۵۸۵ یا ۶۰۶ – ۶۹۱ هجری قمری)

تحلیلی از شین میم شین

 ( گلستان ، دیباچه)

زانگه که تو را بر من مسکین نظر است

آثارم از آفتاب مشهورتر است

·        معنی تحت اللفظی:

·        از زمانی که تو بر من بیچاره نظر لطف داری، آثارم از آفتاب مشهورتر اند.

1

·        سعدی در این بیت، دلیل شهرت آثار خود را در نظر لطف سلطان ـ سعدبن زنگی ـ می داند.

·        او برای بیان این اندیشه دیالک تیک وسیله و فونکسیون را به شکل دیالک تیک نظر شاهانه و شهرت آثار سعدی بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن وسیله (نظر عنایت سلطان) می داند.

2

·        این ادعای سعدی حاوی هسته ای از حقیقت است، ولی حاوی تمامی حقیقت نیست.

·        اگرچه آن خود بیانگر حقیقت بزرگی است.

الف

·        این ادعای سعدی حاوی هسته ای از حقیقت است.

·        برای اینکه دستگاه تشکیل افکار عمومی در هر جامعه طبقاتی در انحصار طبقه حاکمه است.

·        شهرت سعدی نیز قسما در گرو تبلیغات طبقه حاکمه بوده است.

ب

·        این نقش مانی پولاتیو و عوامفریبانه طبقه حاکمه، امروزه اوج بی سابقه ای گرفته است.

·        طبقه حاکمه بین المللی (امپریالیسم) امروز همه رسانه های تمام ارضی را در انحصار خود دارد و بوسیله آنها می تواند برای بی ارزش ترین آثار فلسفی، فکری، هنری و غیره اعتبار و شهرت جهانی کاذب دست و پا کند.

·        فقط کافی است که به یکی از آثار کسی، یکی از جوایز بزرگ را اعطا کند:

·        جایزه اسکار برای هنرپیشه دست چندم.

·        جایزه اسکار برای فیلمی آشغال و بی محتوا.

·        جایزه نوبل برای اثر نویسنده ای ضد توده ای و کاسه لیس

·        جایزه صلح برای جلادی حرفه ای

·        جایزه ساخاروف و غیره برای مهره های بالقوه و بالفعل خود و غیره از آن جمله اند.

ت

·        این ادعای سعدی، ولی حاوی تمامی حقیقت نیست.

·        آثار سعدی هم بلحاظ فرم و هم بلحاظ محتوای فلسفی و فکری و هنری در نهایت کمال اند و اگر هم سلاطین و خوانین فئودالی مورد عنایت قرار نمی دادند، شهرت سعدی دیر و یا زود عالمگیر می شد.

پ

·        این ادعای سعدی اما حاوی حقیقت بزرگی است:

·        حمایت طبقه حاکمه از آثار سعدی نه حمایتی به خاطر چشم و ابروی او، بلکه به خاطر محتوای ایدئولوژیکی و طبقاتی آثار او ست.

·        سعدی مبلغ چیره دست ایدئولوژی بنده داری ـ فئودالی است و حمایت طبقه حاکمه از آن امری طبیعی است.

·        چاپ و تکثیر و اشاعه آثار هنری و حمایت مالی و معنوی از مؤلفین مربوطه، از اهمیت بزرگی برخوردار است. 

·        امروز نقش همتراز با دربار فئودالی را کنسرن های رسانه ای، انترنتی، رادیوئی، تلویزیونی، مطبوعاتی و غیره به عهده می گیرند که ماهیتا فرقی با سابق ندارد.

·        چون کنسرن های یاد شده نیز جز بیانگران ایدئولوژی طبقه حاکمه نیستند.

·        آثار سعدی (و حافظ) حتی هفتصد سال بعد از مرگ او از سوی دربار و مجلس شورای زیر فرمان شاه تجدید چاپ شده است.

·        این نشاندهنده خصلت جانبدار و ارتجاعی طرز تفکر سعدی و حافظ است.

·        البته در غنای فلسفی و اسلوبی آثار سعدی و فرم فوق العاده زیبای غزلیات حافظ نمی توان تردید داشت.

·        اما نه این جنبه های مثبت و بالنده آنها و نه محتوای ایدئولوژیکی و منفی و مخرب آنها تا کنون نه درک شده و نه بررسی.

ادامه دارد