رخشنده اعتصامی
(۱۲۸۵ – ۱۳۲۰)
معروف به پروین اعتصامی
درنگی
از
شین میم شین
سگ
عنان نفس، ندادم چو غافلان از دست
کنون به دست توانا، دو صد عنان دارم
کنون به دست توانا، دو صد عنان دارم
معنی تحت اللفظی:
من
بر خلاف غافلان
افسار نفس خود را از دست نداده ام.
به همین دلیل
اکنون اختیارات بیشماری دارم.
محتوای این بیت شعر پروین، فلسفی و فقهی است.
پروین در این بیت شعر
غریزه نفس را به اسبی تشبیه می کند.
نفس
یکی از مفاهیم مهم فقهی است.
در فقه شیعی بر اساس نفس، مفاهیم ارزشمند بیشماری تشکیل یافته اند که باید مستقلا تجزیه و تحلیل مارکسیستی شوند.
از دست دادن عنان اسب
به معنی سلب اختیار از سوار
و
مختار مطلق گشتن سواره (اسب) است.
یعنی
وارونه گشتن دیالک تیک سوار و سواره است.
یعنی
به معنی سوار شدن سواره (اسب) بر سوار است.
اما
منظور پروین از عنان نفس چیست؟
منظور پروین از نفس
به احتمال قوی
غریزه حفظ نفس (منافع شخصی) است.
یعنی
سگ منافع شخصی خود را مطلق نکرده است.
یعنی
منافع چوپان را بر منافع خود برتر شمرده است.
پروین
حق دارد.
ای بسا سگ ها که در مدافعه از گله
از جان خود گذشته اند.
عنان اسب و نفس در دست داشتن
اما
ضمنا به معنی مختار و آزاد بودن است.
پروین
آگاهانه و یا ناخودآگاهانه
دیالک تیک جبر و اختیار
را
به صورت دیالک تیک اسب و اسب سوار، به صورت دیالک تیک نفس و سگ بسط و تعمیم می دهد.
سگ
بدین طریق
به ترفند در دست داشتن عنان نفس، یعنی از طریق حفظ اختیار (آزادی، مختاریت)
به تکثیر صدها باره اختیارات خود نایل آمده است.
به زبان فلسفی
سگ با غلبه بر نفس (غریزه حفظ نفس، جبر)، با غلبه بر منافع شخصی،
به کسب اختیارات بیشمار و تکثیر و تحکیم منافع شخصی نایل آمده است.
یعنی
آزادتر شده است.
این اندیشه پروین
عینا و عملا
به معنی رد خرافات اخوان ثالث و گرگ ستایان دیگر مبنی بر مظهر آزادی بودن گرگ درنده است.
این بدان معنی است
که
میزان آزادی سگ گله،
صدهزار بار بیشتر از میزان آزادی کذایی گرگ و ددان درنده دیگر است.
این تصور پروین،
فی نفسه
ستایش انگیز است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر