شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت چهاردهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۶۶ ـ ۶۷)
بخش سوم
۱
همه شب نبودش قرار و هجوع
ز تسبیح و تهلیل و ما را ز جوع
معنی تحت اللفظی:
حریف پولدار
شب ها نماز شب می خواند و دعا می کرد.
در حالیکه ما از گرسنگی می مردیم.
یکی بد که شیرین و خوش طبع بود
که با ما مسافر در این ربع بود
«مرا بوسه» ، گفتا:
«به تصحیف ده
که درویش را توشه از بوسه به
معنی تحت اللفظی:
در جمع ما، حریف شیرین سخنی بود و گفت:
به عوض روبوسی با من، سفره ای برایم بگستر.
چون برای مستمندان
نان لازم تر از بوسه است.
سعدی
در این دو بیت شعر،
از قول همسفرش،
دیالک تیک مادی و فکری
را
به شکل دیالک تیک توشه و بوسه بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن مادی (توشه) می داند.
اگر از پیام آوران دیالک تیک ماتریالیستی (مارکس و انگلس و لنین) هم نظرشان را در این مورد بپرسیم، همین پاسخ سعدی را خواهند داد.
این یکی از گشتاورهای جدی ماتریالیسم تاریخی است:
انسان
(و نبات و جانور)
قبل از هر چیز باید دیالک تیک جذب و دفع را در نظر گیرد.
انسان
باید قبل از همه،
نیازهای مادی و حیاتی خود (خوراک، پوشاک و مسکن و بهداشت و غیره خود را) را بر آورده سازد، بعد نوبت به نیازهای ایدئولوژیکی (هنر و دین و مذهب و شعر و موسیقی و سیاست و قضاوت و آموزش و پروروش و غیره) می رسد.
این نیازهای مادی
در چارچوب مناسبات تولیدی
تولید می شوند
که
زیر بنای جامعه
را
تشکیل می دهند
و
همین مناسبات تولیدی همزمان قطب دو دیالک تیک تعیین کننده و اصلی هر جامعه است:
الف
دیالک تیک مناسبات تولیدی و نیروهای مولده، که در واقع به معنی توسعه و تعمیم دیالک تیک فرم و محتوا ست
ب
دیالک تیک زیربنای اقتصادی (مناسبات تولیدی) و روبنای ایدئولوژیکی، که در واقع به معنی توسعه و تعمیم دیالک تیک علت و معلول است.
از این رو ست که ما به این نتیجه می رسیم،
که در سیستم فکری سعدی
عناصر مهم درک ماتریالیستی تاریخ
نیز
وجود دارند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر