ماتریالیسم (۸)

 

دنیس دیدرو

 (۱۷۱۳ ـ ۱۷۸۴)

یکی از خلاق ترین اندیشمندان ماتریالیست روشنگری اروپا

 از مؤلفین برجسته دایرة المعارف.

از همکاران و دوستان دآلمبر، روسو، کاندیلا.

پروفسور دکتر مانفرد اشتارک

ماتریالیسم قرن هجدهم 

(ماتریالیسم فرانسه)

برگردان

شین میم شین

 

۱۸

ژولیان لامتری

(۱۷۰۹ ـ ۱۷۵۱)

پزشک، فیلسوف

پیگیرترین ماتریالیست عصر روشنگری

۳۱

·      ما تدوین مفهوم غیرمکانیکی ماده را ـ قبل از همه ـ مدیون دیدرو هستیم.

۳۲

·      مسئله سرنوشتی ماتریالیسم مبنی بر چگونگی توضیح شعور از ماده او را به تفکر ژرف و همه جانبه در باره مبانی ماتریالیستی وامی دارد.

۳۳

·      اگر شعور، خاصیت ماده باشد، این تقریبا بدان معنی خواهد بود که تمامت ماده روحمند است.

۳۴

·      برای اینکه شعور، کلی و تقسیم ناپذیر است.

۳۵

·      دیدرو این فرضیه را با آموزش خود، مبنی بر حساسیت اکتیو و پاسیو (فعال و منفعل) ماده مورد تأیید قرار می دهد.

۳۶

·      لامتری نتیجه گیری اسپینوزیستی را رد می کند.

۳۷

·      او می خواهد که شعور را از سازمان مادی خاصی استخراج کند.

۳۸

·      اما نمی تواند سازمان و توسعه ماده را بر مبنای اتمیستیک به میراث مانده، اثبات کند.

۳۹

·      دیدرو با موضوعات آنتیک (جهان باستان کلاسیک) در باره ماده یکپارچه (وحدتمند)، یکسان و متفاوت کلنجار می رود و به توسعه آنها کمر برمی بندد.

۴۰

·      بنظر دیدرو، ماده از عناصر ناهمگون تشکیل می یابد:

·      او با تئوری شناخت سنسوئالیستی (حسگرایی) همیشه در معرض خطر سقوط به منجلاب ایدئالیسم به چالش می پردازد، بر  امپیریسم پاسیو (تجربه گرایی منفعل) آن از طریق اکتیو سازی (فعال سازی) مفهومیت غلبه می کند، چیزی که پیش شرط دیالک تیک است.

۴۱

·      دیدرو ـ روی هم رفته ـ با شدت و حدت خارق العاده ای به فلسفیدن در باره شعور می پردازد و روحیه پویای غیر قابل قیاسی از خود نشان می دهد.

۴۲

·      دیدرو سرانجام به اعماق  طبیعتفلسفه راه می گشاید.

·      اما به همان سان نیز به اعماق استه تیک، اتیک (اخلاق) و پولیتیک (سیاست).

۴۳

·      اخلاق و سیاست دیدرو با خصلت بیولوژیکی شدیدش ما را به یاد مواضع آغازین لامتری می اندازد.

۴۴

·      لامتری هم می بایستی بناچار با دیله ماییی (معضلی) روبرو شود که معنی روشنگری را به خطر می انداخت.

۴۵

·      معضل یاد شده عبارت بود از برسمیت شناختن سیطره نیروهای بیولوژیکی بر بشریت.

۴۶

·      لامتری اما این امر طبیعی را در هم می شکند.

۴۷

·      آماج اجتماعی مبتنی بر روشنگری لامتری بر شناختی چیره می شود که «جهان را خانه اقویا» می داند.

ادامه دارد.