سیری در جفنگیات صمد بهرنگی (20)

اهمیت ادبیات کودک

صمد بهرنگی

 (۱۳۱۸  -  ۱۳۴۷)   

ویرایش و تحلیل از

گاف سنگزاد

آیا کودک غیر از یاد گرفتن نظافت

و اطاعت از بزرگان

و حرف ‌شنوی از آموزگار

(کدام آموزگار؟)

و ادب

(کدام ادب؟

 ادبی که زورمندان و طبقه‌ ی غالب و مرفه حامی و مبلغ آن است؟)

چیز دیگری لازم ندارد؟

·        از همین جمله صمد بهرنگی می توان هم به خالی بودن کله اش از مغز اندیشنده پی برد و هم به خالی بودن چنته اش از سخن سرشته به اندیشه.

·        دلیل تکرار مکرر جفنگی در فرم های مختلف توسط صمد، جلال آل احمد و احمد شاملو هم همین است:

1

·        به جمله اول همین جفنگ او نظری بیندازیم:  

دیگر وقت آن گذشته است که ادبیات کودکان را محدود کنیم به

 مسائل زیر: 

تبلیغ و تلقین نصایح خشک و بی ‌بروبرگرد،‌

نظافت دست و پا و بدن‌،

اطاعت از پدر و مادر‌،

حرف ‌شنوی از بزرگان‌،

سر و صدا نکردن در حضور مهمان‌ (ادب)  

·        محتوای همین جمله اکنون دوباره تکرار می شود.

2

و اطاعت از بزرگان

و حرف ‌شنوی از آموزگار

(کدام آموزگار؟)

·        صمد بهرنگی بلحاظ توسعه فکری از دهقانان آذربایجان که کتب درسی شان در مکاتب قدیم، آثار سعدی بوده، فرسنگ ها عقب مانده تر است:

·        صمد ـ برعکس آنها ـ  قادر به تمیز  مفاهیم فلسفی نیست:

·        صمد در این جمله، قادر به تمیز عام از خاص نیست.

·        به همین دلیل، پس از ذکر مفهوم «اطاعت از بزرگان» (عام)، با هارت و پورت، مفهوم «حرف شنوی از آموزگار» (خاص)  را بر زبان می راند.

·        صمد اگر شعور فلسفی بخور ـ نمیری می داشت، می دانست که مفهوم عام «اطاعت از بزرگان»، مفهوم خاص «حرف شنوی از آموزگار» را نیز در بطن خود دارد و نیازی به تبیین بیهوده ی آن نیست.

3

·        دلیل اصلی تکرار مکررات، توسط جلال و شاملو و صمد و غیره اما فقط بی سوادی فلسفی نیست.

·        بلکه، خالی بودن کله اجامر از مغز اندیشنده و نتیجتا، خالی بودن چنته شان از سخن اندیشیده است.

·        این خصوصیت را اجامر آخوند نیز دارند:

·        تکرار مکانیکی و مکرر جفنگیات ماهیتا واحد.

4

و حرف ‌شنوی از آموزگار

(کدام آموزگار؟)

و ادب

(کدام ادب؟)

·        وقتی از هارت و پورتیسم آل احمدیستی ـ شاملوئیستی ـ کاموئیستی صمد سخن می رود، منظور همین است.

·        دهان فراخ گشودن و به جای سخن مبتنی بر اندیشه، کف از لب و لوچه بیرون ریختن.

·        منظور صمد از هارت و پورت «کدام آموزگار و کدام ادب» چیست؟

5

و اطاعت از بزرگان

و حرف ‌شنوی از آموزگار

(کدام آموزگار؟)

و ادب

(کدام ادب؟)

·        هدف و آماج آل احمد و احمد شاملو و البر کامو و صمد و امثال بیشمار این اجامر، تخطئه کردن انتزاعی همه ارزش های اخلاقی است.

·        هگل بدرستی می گفت:

·        نفی باید معین باشد.

·        منظور خردمند بزرگ بورژوائی آغازین، نهی از نفی انتزاعی بوده است.

·        نهی از نفی چیزی، بدون ارائه آلترناتیو و بدیل بهتری برای آن چیز بوده است.

6

و حرف ‌شنوی از آموزگار

(کدام آموزگار؟)

و ادب

(کدام ادب؟)

·        صمد در این جمله، آموزگار و اتیک و اخلاق (ادب) را بطرز انتزاعی تخطئه می کند.

·        حتی نمی تواند نفی انتزاعی کند.

·        صمد در سنت فاشیسم و فوندامنتالیسم، همه چیز ارزشمند و مدرن و مترقی را عملا نفی مکانیکی می کند.

·        آن سان که مشتری جفنگیات او بی همه چیز می گردد.

·        دستش از همه چیز خالی می ماند.

·        چنین کسی گیج و سر در گم و پریشان می ماند.

·        نتیجه نهائی آموزش در مکتب این اجامر ـ چه اجامر فاشیستی و چه اجامر فوندامنتالیستی ـ بیماری روحی و روانی است.

·        ضد اجتماع (آسوسیال) گشتن است.

·        لات و لومپن و لاشخور و لاابالی گشتن است.

7

·        صمد پسیکولوژی (روانشناسی) کودکان مردم را مانی پولیزه و تخریب می کند.

·        کودک «دشمن» بی دلیل پدر و مادر و معلم و پیران قوم و اتیک و اخلاق جاری در جامعه می گردد، بی آنکه جایگزین بهتری برای آنها دریافت کند.

·        این بدترین ستم بر کودکان مردم است.

8

و حرف ‌شنوی از آموزگار

(کدام آموزگار؟)

·        صمد اما آلترناتیوی برای اوتوریته های طبیعی و اجتماعی  (پدر و مادر و معلم و عمو و عمه و خاله و غیره)  دارد.

·        فقط پی فرصت می گردد تا آلترناتیو وحشت انگیز خود را به گوش کودک بی همه چیز بی پناه پناهنده به اجامر فاشیستی و فوندامنتالیستی، به پچ پچی در سنت آغا کلاغه نجوا کند.

·        آلترناتیو صمد همان آلترناتیو فاشیسم و فوندامنتالیسم است:

الف

·        همان پیشوا، پیشرو، رهبر به جای پدر و مادر و غیره است.

ب

·        همان انبیاء، اولیاء، ائمه، فقها، علما به جای اوتوریته های طبیعی است.

9

و ادب

(کدام ادب؟)

 ادبی که زورمندان و طبقه‌ ی غالب و مرفه حامی و مبلغ آن است؟)

·        صمد برای تخطئه اتیک و اخلاق (ادب) به تحریف اتیک و اخلاق مبادرت می ورزد:

·        ادب عوامفریبانه به عنوان «ادب زورمندان و طبقه غالب و مرفه» قلمداد می شود.

·        اخلاق چیست؟

10

و ادب

(کدام ادب؟

 ادبی که زورمندان و طبقه‌ ی غالب و مرفه حامی و مبلغ آن است؟)

·        اخلاق یکی از عناصر روبنای ایده ئولوژیکی جامعه است و بسان هر عنصر روبنائی ـ ایده ئولوژیکی، انعکاس زیربنای اقتصادی جامعه است.

·        این اما به چه معنی است؟

11

·        این بدان معنی است که اخلاق پدیده ای طبقاتی است.

·        چون زیربنای اقتصادی جامعه که فقط از «زورمندان و طبقه غالب و مرفه» تشکیل نیافته است.

·        زیربنای اقتصادی، یعنی مناسبات تولیدی که تبلور روابط و یا مناسبات موجود میان طبقات اجتماعی است.

·        در جامعه طبقاتی، همه عناصر روبنائی ـ ایده ئولوژیکی از مذهب تا هنر، از اتیک (اخلاق) تا استه تیک (زیبائی شناسی)، خصلت طبقاتی دارند.

·        تفاوت ادب دهقانی با ادب کارگری، ادب فئودالی ـ روحانی با ادب بورژوائی، ادب پیشه وری (خرده بورژوائی) با ادب عشیرتی از زمین تا آسمان است.

·        صمد در سنت نیچه به نفی مکانیکی اتیک و اخلاق بطور کلی پرداخته است.

·        هدف و آماج صمد تبلیغ نیهلیسم اخلاقی نظری و عملی است.

·        صمد سودای لات و لومپن و لاشخور و لاابلی پروری در سر داشته است.

12

·        هدف و آماج اجامر فاشیستی و فوندامنتالیستی، تبلیغ  نیهلیسم اخلاقی نظری و عملی است.

·        به همین دلیل، نه فاشیسم مذهبی است و نه فوندامنتالیسم.

·        گول صلیب شکسته مسیحیت ناسیونال ـ سوسیالیسم و تشیع سرخ فوندامنتالیسم شیعی و تسنن سیاه فوندامنتالیسم سنی را نباید خورد.

·        بدون اتیک (اخلاق) و هومانیسم مذهبی وجود ندارد.

·        نمی تواند هم وجود داشته باشد.

13

·        هومانیسم و اتیک و حتی رگه هائی از «سوسیالیسم» ستون های فقراتی مذاهب اند.

·        به همین دلایل، نیچه به لشکرکشی بر ضد مذهب کمر می بندد و شعار مارتین لوتر را با محتوای بکلی دیگری لغله لسان می کند که «خدا مرده است.»

·        هدف نیچه از مذهب ستیزی، هومانیسم و «سوسیالیسم» ستیزی و  اشاعه نیهلیسم اخلاقی نظری و عملی است.

ادامه دارد.