تمرین تفکر مفهومی (155 )

شین میم شین

(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص 147 ـ 148.)

سعدی

نقابی است هر سطر من ز این کتیب

فرو هشته بر عارضی دلفریب

·        معنی تحت اللفظی:

·        هر سطر این کتاب من، نقابی بر چهره فریبایی است.

1

·        سعدی در این بیت، برای توصیف چند و چون آثار خود، دیالک تیک فرم و محتوا را به شکل دیالک تیک نقاب و عارض (صورت) و در واقع به شکل دیالک تیک سطر و فکر بسط و تعمیم می دهد.

2

·        او محتوای کلام خود را (عارض دلفریب را) در آن سوی واژه ها می یابد.

3

·        برای گذار از فرم به محتوا، برای وصل با زیبای دلفریب ناپیدا باید نقاب واژه دریده شود.

4

·        سعدی چنین کار خارق العاده ای را تنها در حد ارباب معنی می داند :

(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص 4)    

نه قندی، که مردم به صورت خورند

که ارباب معنی، به کاغذ برند

·        البته خود سعدی هم می داند که محتوای فکری نشسته در اعماق، نقاب کلام او را جلال و شکوه دل انگیزی می بخشد و از دیالک تیک فرم و محتوا جز این هم نمی توان انتظار داشت.

·        چون ظاهر به نحوی از انحاء جلوه گاه ذات است و ضمنا مؤثر در ذات:

(خلیل خطیب رهبر: دیوان غزلیات سعدی،  ص  4.)  

چون می روشن در آبگینه ی صافی

خوی جمیل تو از جمال روی تو پیدا

·        معنی تحت اللفظی:

·        به همان سان که شراب روشن در شیشه شفاف نمودار می گردد، به همان سان نیز خوی زیبای تو در زیبایی روی تو پیدا ست.

5

چون می روشن در آبگینه ی صافی

خوی جمیل تو از جمال روی تو پیدا

·        سعدی در این بیت، دیالک تیک فرم و محتوا و یا نمود و بود (پدیده و ماهیت) را به شکل دیالک تیک می و آبگینه و به شکل دیالک تیک خوی و روی بسط و تعمیم می دهد.

·        فرم و نمود و یا پدیده (آبگینه، جام، روی) تجلی گاه محتوا، ماهیت و یا ذات (می، خوی) تلقی می شود.

6

·        سعید ضمنا از نقش تعیین کننده محتوا و ماهیت (می و خوی) پرده برمی دارد.

·        در هیچ جای دیگر نمی توان بهتر از آثار سعدی دیالک تیک را تمرین کرد و آموخت.

·        بسط و تعمیم انواع و اقسام شناخت افزارهای دیالک تیکی کسب و کار شیخ شیراز بوده است.

·        سعدی در این زمینه چنان متبحر و ماهر است که این کرد و کار بسیار دشوار، برایش به آسانی آب خوردن است.

7

حد

(ایضا همانجا،  ص  34.)  

بر حدیث من و حسن تو نیفزاید کس

حد همین است، سخندانی و زیبائی را

·        معنی تحت اللفظی:

·        بر سخن من و حسن تو، کسی نمی تواند چیزی اضافه کند.

·        برای اینکه در حداعلای عینی اند.

8

·        حیرت انگیز است، ولی قابل انکار نیست.

·        سعدی یکی از مهمترین  مفاهیم هگلیانیستی ـ مارکسیستی ـ لنینیستی را در این بیت به خدمت می گیرد:

·        مفهوم بسیار مهم «حد» را.

·        مراجعه کنید به حد در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

9

·        حد عبارت است از وحدت دیالک تیکی کمیت و کیفیت.

·        «حد» به عنوان مقوله فلسفی برای اولین بار توسط هگل مورد استفاده قرار گرفت.

·        هگل «حد» را به معنی وحدت دیالک تیکی «کمیت» و «کیفیت» بکار می برد.

10

·        هر کیفیتی بطور کمی تعیین می شود.

·        تغییر تعین کمی هر چیز، هر سیستم و غیره تا درجه معینی تغییری در کیفیت آن چیز، سیستم و غیره نمی دهد.

·        حد بیانگر درجه حداکثر و یا حداقل تغییرات کمی است، که منجر به تغییر کیفی نمی شوند.

11

·        اما به محض این که تغییر کمی از این درجه عدول کند (از حداکثر فراتر رود و از حداقل پایین تر) تغییر کیفی وقوع می یابد.

12

ثبات

·        آموزش حد دیالک تیکی بمثابه وحدت کمیت و کیفیت اکنون ببرکت سیستمتئوری سیبرنتیکی (که مفهوم اکوی والنس قابل محاسبه برای حد پدید آورده است)، ژرفا و غنای جدیدی کسب کرده است:

·        مفهوم ثبات و پایداری و یا عرصه ثبات و پایداری.

ادامه دارد.