فرمان اخلاقی بی چون و چرا (1)

پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایشهورن  

برگردان

 شین میم شین

·       فرمان اخلاقی بی چون و چرا، مفهوم اصلی و اساسی اتیک (اخلاق) کانت است.

1

·       فرمولبندی کانتی فرمان اخلاقی بی چون و چرا بشرح زیر است:

·       «چنان عمل کن که ماکسیم (حد اعلی، حد اکثر)  خواست تو ـ در عین حال ـ در هر زمان بمثابه اصل قانونگذاری عمومی مصداق داشته باشد.»

·       (کانت، «نقد خرد عملی»، پاراگراف 7)

2

·       فرمولبندی دقیق این فرمان اخلاقی را مدیون کانت هستیم.

3

·       این فرمان اخلاقی، اما بلحاظ محتوا، در کل تاریخ تفکر اخلاقی ـ نظری از آغاز نقش مهمی بازی کرده است.

4

·       اما مهمتر از فرمولبندی این فرمان اخلاقی بی چون و چرا، اثبات نظری (تئوریکی) آن است که بیانگرخطوط اصلی کل اتیک کانت است.

5

·       کانت در جستجوی قانون اخلاقی مطلقا مطمئن و مستقل از تعویض امیال انسانی و تصادفات تاریخی است.

6

·       چنین قانونی به نظر کانت باید بوسیله اخلاقفلسفه محض، مستقل از تجربه و تاریخ، با عقل عملی محض تشکیل شود.

7

·       چنین قانونی باید در رابطه با خواست منسوب به خود تشکیل شود.

·       خواستی که تنها توسط عقل تعیین شده است.

8

·        یعنی باید بمثابه یک اصل عقلی  اپریوری (ماورای تجربی)  باشد که هر ماده ای را به مثابه دلیل تعیین خواست، مورد صرفنظر قرار دهد و تنها نمودار فرم چنین دلیل تعینی  باشد.

·       یعنی فرمان اخلاقی فرضی، بلکه فرمان اخلاقی بی چون و چرائی باشد.

9

·       از این رو ست که «کلیه مفاهیم اخلاقی، محل و مکان و منشاء خود را به طرز کاملا اپریوریکی (ماورای تجربی) در عقل دارند.» 

10

·       قانون اخلاقی، حاوی اعتبار ابدی و مستقل از زمان است و در مورد کلیه موجودات خردمند صدق می کند.

11

·       مشخصات قانون اخلاقی از دید کانت به شرح زیر است:

الف

·       قانون جهان ماورای حسی است.

ب

·       قانون جهان ماورای تجربی است.

پ

·       قانون جهان ماورای تاریخی است.

ت

·       قانون جهان خارج از تعاریف زمانی است.

12

·       مارکس و انگلس این تعریف ایدئالیستی فرمان اخلاقی بی چون و چرا را بمثابه بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی و بازتاب نقش بورژوازی آلمان در دهه های آخر قرن هجدهم نامیده اند.

13

·       این توضیح مبالغه آمیز انتزاعی ـ فلسفی و اخلاقی ساز ایده های آلوده به توهمات کلی لیبرالیسم سیاسی بورژوائی است.

14

·       هرآنچه که توسط بورژوازی فرانسه و انگلیس بمثابه ایدئولوژی عمل (اکسیون) اقتصادی و سیاسی ـ عملی مطرح شده بود، توسط کانت به اصل عقلی اپریوری محض با اعتبار ماورای زمانی ـ ابدی، مبرا از هرگونه تجربه و بی اعتنا به هرگونه اجرای عملی مبدل شده است.

15

·       این امر با فقدان قدرت و با بی لیاقتی تاریخی بورژوازی آلمان در آن زمان انطباق داشت.

ادامه دارد.